filoksera
Autorzy prześcigają się w wymyślaniu emfatycznych określeń tego stworzenia, ale co się dziwić: zalazło nam ono wszystkim – i winiarzom, i winomanom za skórę. Najbardziej podobały mi się: złowieszcza mszyca, przeklęta mszyca, wstrętna mszyca, żarłoczna mszyca i wszędobylska mszyca. Owad – tu publicyści są zgodni – zajmował się głównie pustoszeniem („Na obecny charakter sherry wpływ miała również plaga filoksery, wstrętnej mszycy, która pustoszyła winnice całej Europy od drugiej połowy XIX wieku”) – i gdyby tylko mu na to pozwolić, zapewne czyniłby to nadal. O motyla noga!

ikona, ikoniczny
Popularność tego szalenie niegdyś modnego słowa maleje, niemniej – jak to mawiają ubożejący milionerzy – „jest z czego schodzić”. Ikoną/ikoniczne może być wszystko: człowiek („Ikoniczny dla portugalskiego wina José Maria da Fonseca…”, wino („The Freedom Shiraz «1843» 2015 to ikona Langmeil”) czy nawet krzew z winogronami („Stara Trta czyli Stara winorośl w Mariborze to ikona słoweńskiego winiarstwa”).

klasyk, klasyczny
W przeciwieństwie do „ikonicznego” trzyma się mocno. Klasykiem/klasyczne też może być wszystko. Najczęściej to odmiany winogron („Na kilkunastu hektarach rosną zarówno klasyczne vinifery, np. riesling, pinot noir, auxerrois, jak i hybrydy”), posiadłości („Reichsrat von Buhl, jeden z klasyków niemieckiego Palatynatu potwierdza znakomitą formę”), styl wina („Ziemista, korzenna frankovka o klasycznym środkowoeuropejskim sznycie”), roczniki („Czy klasyczne roczniki okazują się zbyt ciepłe nawet w gminach Barolo słynących z lżejszego stylu?”) i wina („Schloss Lieser Riesling Kabinett «Sl» 2017 [to] klasyczny kabinett z Mozeli”).
Problem z tym słowem leży w nadmiarze – po dwudziestym piątym klasyku można poczuć niejakie znużenie. Lecz w sumie to sympatyczne puszczenie oka do czytelnika: „ja wiem i ty wiesz – to przecież klasyka; a ci, co jeszcze nie wiedzą – niech sobie doczytają, o jakież to klasyczne roczniki barolo chodzi”. A już najlepiej niech kupią naszą książkę o Piemoncie, która właśnie wyszła.

król, królowa, królestwo, królować
Że tokaj aszú to „wino królów i król win” wiedzą nawet małe dzieci. Jest to już jednak tak zdarta płyta, że prawie nikt jej nie gra. Co w zamian? Powody, dla których pewne rzeczy (odmiany winorośli, wina) zyskują status królewski, a inne nie, są niejasne; co więcej ciągle się to zmienia – jedyny w miarę stały kandydat do tronu to pewien obywatel Niemiec („W Rheingau król jest […] jeden i nazywa się riesling”). Ostatnio tropy wiodą do Włoch („Barolo i Barbaresco to dwie słynne apelacje z Piemontu, gdzie niepodzielnie króluje szlachetne nebbiolo”), Portugalii („Castelão – osobliwy urok portugalskiego króla”) oraz do braci Madziarów („Największe królestwo wulkanicznego terroir znajduje się na Węgrzech”; „Z chłopa król: cabernet franc w Villány”). W Piemoncie pojawiła się również królowa, co jest pewnym novum: „Często określa się je [barolo] mianem króla win, barbaresco zaś można nazywać królową – jest delikatniejsze, bardziej eleganckie, o jedwabistych taninach; dojrzewa do picia nieco wcześniej niż barolo”. Zdanie niepozbawione genderowego stereotypu (faceci są bardziej strong, a babeczki delikatniejsze), choć że dziewczynki dojrzewają wcześniej niż chłopcy, to akurat prawda.

mapa
ob. elegancja-Francja

metafory (szalone)
Z ilością słabo – są rzadkie jak alokacje na DRC. Z jakością nieźle. „Finisz surowy niczym nieheblowana deska”. „W sercu tradycji winiarskiej Portugalii, ukryte w zacisznych zakątkach doliny Douro i nad brzegami Vila Nova de Gaia, cumują łodzie rabelo – będące niegdyś pulsującymi żyłami handlu winem porto”. „Nebbiolo zawsze jest zdolne do tworzenia win o pięknej duszy i głębokiej osobowości”. „Obfite wiśnie i macerowane truskawki otoczone są delikatną siatką tanin”. „[Tym winem] można się doskonale orzeźwić w promieniach letniego słońca, można też próbować rozjaśnić mroczne zakamarki naszych dusz”. „Popularność chenin blanc wynika z jego niezwykłej zdolności do produkcji win w różnorodnych stylach. Potrafi być rześki jak poranna rosa, złożony jak dobra książka i słodki jak pocałunek ukochanego”. „Region słynie z win białych – mają świetną kwasowość i lodowatą chrupkość”. „Jedno ze słynniejszych win Carpe Diem to biały kupaż Femme Fatale – dwie wytworne kusicielki łączą tu swoje charaktery – fetească albă i fetească regală”.

mnisi
Ta sama plaga, co Rzymianie [zob. Rzymianie], tylko nieco rzadziej występująca. Chociaż np. w książce Naczelnego Vinisfery Atlas wina – Polska praktycznie bez przerwy – po jej otwarciu słychać wręcz gregoriańskie chorały.

najczęściej sadzone (odmiany winorośli)
Fraza, która występuje w zasadzie tylko w oryginalnych tekstach nadsyłanych do redakcji – w druku się nie pojawia, gdyż redaktorzy pracowicie ją wycinają. Warto jednak o niej napomknąć, bo jest znamienna – to jeden z dowodów bezpardonowej inwazji angielszczyzny na nasz język. „Sauvignon blanc i chardonnay to najczęściej sadzone białe winogrona w Chile”. „[Maratheftiko] plasuje się w pierwszej dziesiątce najczęściej sadzonych szczepów na wyspie [Cypr]”. Co to może znaczyć? Że chardonnay w Chile sadzą tam codziennie, ledwo tylko wypiją poranna kawę, a – dajmy na to – takiego viogniera już tylko co drugi dzień? No nie. Most planted znaczy, że tego chardonnay i sauvignon rośnie tam najwięcej albo że te odmiany są najpopularniejsze, liderami pod względem wielkości nasadzeń. Mam nadzieję, że – konsekwentnie karczowany i modyfikowany – ten chwast językowy całkiem zniknie, tak jak zniknęła niesławna „paleta” jako rzekome tłumaczenie palate i „na palecie” jako równie rzekomy przekład on the palate.

obojętność (nie można przejść obojętnie)
Wychodzi z użycia, ale niektórzy autorzy wciąż piszą, że np. „koło Sagrantino DOCG oraz Torgiano Rosso Riserva DOCG nie można przejść obojętnie”. Ma to oczywiście podkreślić ich osobisty, szczególnie ciepły stosunek do danego wina czy apelacji, bo wiadomo, że tak naprawdę każdy z nas zna co najmniej kilka osób, którym Torgiano zwisa, a Sagrantino powiewa i jedyne, co ich jara, to nieograniczony dostęp do primitivo – nawet gdyby akurat byli w Umbrii albo pod bazyliką w Egerze.

okazja
„Mieliśmy okazję ocenić [na panelu degustacyjnym] trzydziestkę znakomitych win z obu apelacji”. „Przeniosłem się do sali degustacyjnej, gdzie była okazja zaznajomić się z portfolio firmy”. „Jedno z takich winiarskich przedsiębiorstw miałem okazję odwiedzić w grudniu ubiegłego roku”.
Dlaczego nie „oceniliśmy”, „przeniosłem się i zaznajomiłem”, „odwiedziłem”? O co chodzi z tą okazją? Pachnie mi to trochę brakiem sprawczości i sytuacjami, które pamiętam z PRL-u (matka: – O której to się wraca do domu?! Ja: – Mamo, rzucili kawę Extra-Selekt; stałem w kolejce półtorej godziny i kupiłem ci aż dwie paczki, to była niebywała okazja! Matka: – Synu, to cud! Zrobię ci naleśniki z serem, chcesz?”). Może to jakaś podświadoma tęsknota za tymi czasami? Bo piszą tak głównie publicyści w wieku moim, czyli mocno półwiecznym.