Vinisfera

Słowenia – po słonecznej stronie życia (1)

Słowenia, choć to niewielki kraj, to zapewne wart Państwa uwagi. Turystycznie, kulinarnie, historycznie… Ale też pod kątem winiarskim. Kulturowo Słowenia jest inspirująca, zdaje się koncentrować esencję środkowej Europy. Kuchnia jest tu sycąca i smaczna a wina oryginalne, ultra czyste – niemal zawsze odkrywałem je z przyjemnością.
Dlatego, kiedy Damian Buraczewski (o nim za chwilę) przysłał mi zaproszenie na dziennikarski wyjazd, sygnowane przez Slovenian Tourist Board, przyjąłem je bez chwili namysłu. Temat był ze wszech miar warty uwagi dla steranego winopismaka.
No i pojechałem…
Na miejscu naszym cicerone był Damian Buraczewski – mieszkający w Słowenii dziennikarz i autor bloga SlovVine (który to blog serdecznie Państwu polecam, bo pełen jest oryginalnych, kompetentnych i ciekawych treści dotyczących Słowenii). Damian niemal od dekady współpracuje z winiarzami słoweńskimi pomagając im w promocji win – stał się tym samym cenionym konsultantem, spersonifikowaną winiarską platformą między obydwoma krajami oraz, cóż, po prostu ambasadorem słoweńskich win. Chwała mu za to, bo wina te na uwagę bez wątpienia zasługują.

Planina. Widok na uprawy winnic (fot. Jan Čermelj)

Celem miękkiego wprowadzenie w tematykę – podaję trochę twardych danych:

– Powierzchnia winnic w Słowenii liczy obecnie ok. 18 tysięcy hektarów

– Winnice Słowenii wyraźnie skupiają się w trzech regionach kraju, w których znajdziemy 9. obszarach winiarskich czyli:

Podravje – północny-wchód wschód, to największy region winiarski kraju – 8113 ha (dominują wina białe): Prekmurje, Štajerska Slovenija. Odmiany białe: šipon, laški rizling, renski rizling, silvanec, rumeni muškat, radgonska ranina, sauvignon, traminec, chardonnay. Czerwone: modri pinot, zweigelt, modra frankinja. Nie brakuje tu wzgórz, stoków, wspaniałych nachyleń porośniętych rzędami winic. Znakomite warunki do uprawy winorośli.

Posavje – południowy-wschód, region nazwę wziął od rzeki Savy. Powstają tu niemal pół na pół wina białe i czerwone. Regiony: Dolenjska, Bizeljsko-Sremić, Bela Krajina. Stąd pochodzi rasowe, słoweńskie wino – Cviček (kupaż jasnych i ciemnych, lokalnych odmian, wino ma swój osobny „stylistyczny” status w słoweńskim prawie winiarskim obok wina białego, czerwonego i rose; więcej o tym można przeczytać tutaj. W Posavje występuje sporo lokalnych odmian: rdeča kraljevina, žametovka, šentlovrenka, rizvanec a także laški rizling, beli pinot, modra frankinja.

Primorska – zachodnia, nadmorska część kraju, klimat śródziemnomorski, dominują tu strzeliste wina czerwone. Regiony: Brda, Vipavska Dolina, Kras, Slovenska Istria. Występują tu odmiany: teran, refošk, cabernet franc, barbera, merlot, modri pinot. Z odmian białych: malvazija, rebula, beli pinot, sivi pinot, pinela, zelen i sauvignonasse.

Inne informacje:

– W Słowenii wypija się około 38. litrów wina per capita

– W kraju działa ponad 2500. producentów wina, ciągle duże znaczenie ma tu małe, rzemieślnicze winiarstwo i nacisk na zrównoważoną uprawę winnic

– Laški riesling jest odmianą numerem jeden, jeśli chodzi o powierzchnię upraw

– W Mariborze rośnie najstarsza, udokumentowana winorośl na świecie, nazywana po prostu „starą winoroślą” (Stara trta). Jest to lokalna odmiana – žametna črnina (zwana też jako modra kavčina). Zdrowe „ramiona” rośliny wspaniale rozciągają się wzdłuż zabytkowego budynku. Dowodem na leciwy wiek rośliny są dwa obrazy z 1657 i 1681 roku, na których widać wspomniany budynek i rosnący przy nim krzew. Jednak to nie wszystko. W latach 70. ub. w. przeprowadzono specjalistyczne badania, które wskazały na wiek winorośli – około 400 lat… Krzew ciągle rodzi owoce, z których powstają niewielkie ilości wina. Kolekcjonerskie butelki o małej pojemności trafiają do specjalnych gości: do głów państwa czy na aukcje charytatywne (np. w 2020 roku buteleczka była też licytowana w Polsce, w ramach 28. finału Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy), etc.

– Hymn Słowenii ma swoistą formę toastu. Pierwsza zwrotka brzmi tak (tłumaczenie podaję za Damianem Buraczewskim):
„Znów winorośle nam zrodziły
Przyjaciele, wino słodkie
Które nam ożywia żyły
Serce i oko rozjaśnia
Które utopi
Wszystkie smutki
W przygnębionych piersiach nadzieję budzi”

Więcej o związku słoweńskiego hymnu z winem przeczytasz tutaj.

– Ciągle używa się tu klopotec – drewnianych wiatraków-klekotek umieszczonych na wysokich słupach. Urządzenie służy do odstraszania ptaków w winnicach. Jesienią, kiedy owoce są dojrzałe, gotowe do zbiorów i są łakomym kąskiem dla ptaków, ciągle słychać charakterystyczny dźwięk. Klopotec stały się trwałym elementem winiarskiego krajobrazu w Słowenii.

– Słowenia jest krajem niebywale „zielonym”.  Rozumieć to można w wielu aspektach tego słowa – dbałość o przyrodę, bliskość z naturą, niska interwencyjność w uprawach, wielość programów związanych z ochroną naturalnego dziedzictwa, ekologią, etc.

– Dużo aktualnych i ciekawych informacji dotyczących słoweńskiej kuchni i wina można znaleźć tutaj.

A teraz czas na winiarnie, które udało mi się odwiedzić.

Ducal
Winiarnia Ducal znajduje się w regionie Podravje, w miejscowości Svecina. Winnicę i wina (z innych roczników) opisywałem już tutaj, pisał też o niej na naszych stronach Marek Bieńczyk. Udało się tu zbudować niezwykłe miejsce i – mimo, że rodzina nie miała żadnych tradycji winiarskich – ciekawe stylistycznie portfolio win, robionych z minimum interwencji, częściowo w zakopanych amforach. Skupieni są głównie na produkcji win białych, choć 3 lata temu skusił ich pinot. Obecnie działają na 15 hektarach i w nowocześnie zaprojektowanej winiarni. W przyszłości planowana jest oferta apartamentów, basenu, restauracji. Miejsce nabierze zatem jeszcze więcej smaku.
Wszystko jest tu dobrze wymyślone i konsekwentnie zrealizowane, jest stylowo i ze smakiem. Wina w stylu są spójne, niebanalne, z własnym charakterem. Wyraźnie znać w nich własną filozofię produkcji: ograniczenie wydajności winnicy, później przeprowadzane zbiory, dobrze i z wyczuciem zastosowaną macerację. Choć rodzina Ducal nie ma tradycji winiarskich, to zachowali naturalny pierwotny charakter miejsca, szacunek do lokalnych odmian a jednocześnie dali sporo od siebie – serce oraz własne, autorskie podejście w produkcji wina.

(5-) Šipon 2021
Próbowany z beczki, wypadł niebywale atrakcyjnie. Jest to wino zgrabne, pełne i dojrzałe (podczas gdy sąsiedzi maja zbiory z końcem września, Ducal zbiera z końcem października, tegoroczne zbiory wypadają jednak słabo, dotknięte chorobami winnice dały bardzo niskie plony). Jest w tym Šiponie zwiewność, mineralność i zgrabny owocowy sznyt. Wino najpierw fermentowało i dojrzewało w betonowych jajach, później dojrzewało w dużych, używanych 600-litrowych beczkach. Duża klasa. Czekam niecierpliwie aż wino wejdzie na rynek.

(5-) Renski rizling 2020
Świeże, wibrujące wino, z lekkim woskowo-śmietankowym podbiciem. Jest pełne treści i owocowej materii (późny zbiór). Jest tu wyczuwalny olej rzepakowy, prażone ziarna słonecznika, propolis, biały pieprz, dojrzała gruszka i biała porzeczka. Długi, korzenny finisz.

(4+) Penina „Sontia” brut
Musujące utrzymane w ładnym, klasycznym stylu. Ma piękny, nasycony słomkowy kolor, z żółtym refleksem. Chardonnay i renski rizling. Wyczuwalne drożdże, słoma, rumianek, jabłkowe pestki, biały pieprz, wosk, suszone morele. W ustach treściwe, z dobrą, giętką kwasowością oraz solidną porcją owoców (jabłka, gruszki). Wino treściwe, żywe, z „gęstymi” bąbelkami. Eleganckie, na pewno warte poznania.

(5-) Amfora 2018
Welschriziling robiony w amforze. Ma klasyczny bursztynowy kolor, przez 2,5 roku dojrzewa w dużych, drewnianych beczkach. W kieliszku dominują apteczne klimaty, kandyzowana skórka pomarańczowa, jodyna, pestki, toffi, karmel. Jest to wino dobrze skrojone, eleganckie, z miękkimi taninami i lekko mineralnym finiszem. Zachowuje lekkość przy jednoczesnej solidnej strukturze. Jest w nim oddech i dobry akcent kwasowości. Dobra robota.

Wina Ducal reprezentuje w Polsce firma: Kondrat Wina Wybrane

Winnice w Jeruzalem (fot. M. Kapczyński)

P&F Jeruzalem Ormož
Tu następuje zmiana optyki, przeskakujemy w większą skalę produkcji. Jeruzalem Ormož to druga pod względem wielkości produkcji winiarnia Słowenii. Wcześniej było to dwóch dużych, konkurujących ze sobą producentów – znajdujących się w miejscowościach Ljutomer i Ormož. Zakup i skonsolidowanie firm uspokoił animozje. Ruch ten wykonał Vladimir Puklavec w 2009 roku. Zmarły niedawno temu Vladimir, był przedsiębiorcą, który przez wiele lat pracował w branży budowlanej. Poważną inwestycją uruchomił jedną z najnowocześniejszych winnic w Słowenii. Nie do końca był człowiekiem z zewnątrz, jego ojciec – Martin Puklavec, przez wiele lat był sekretarzem spółdzielni winiarskiej w Ormož, po II wojnie światowej zamienionej na duży kombinat winiarski, której Puklavec został dyrektorem. Rodzina znała więc doskonale branżę i lokalne środowisko winiarskie. Dziś, usadowiona na siedmiu piętrach masywnej wieży, winiarnia działa wykorzystując grawitację i jest też nowocześnie wyposażona. Przedsięwzięcie ma rozmach, gospodarzą na 600 własnych hektarach, niemal drugie tyle – zakontraktowane u lokalnych winogrodników – co roku zaspokaja olbrzymie zapotrzebowanie winiarni.
Winnica znajduje się w pagórkowatym regionie Podravye w północno-wschodniej Słowenii.
Uprawia się, m.in.: laski rizling, sauvignon blanc, pinot blanc, riesling, chardonnay. Linie win obejmują, m.in. „puklavec & friends”, „7 numbers”, „Estate selection” i „Gomila”.

Wina, których próbowałem:

(3) Sauvignon blanc & pinot grigio 2021, Puklavec & Friends
Puklavec & Friends to linia świeżych win, ze stylistycznym naciskiem na owocowość i łatwość picia. Proporcja odmian 70-30%. Wyczuwalne jabłko, biała porzeczka, pestki jabłkowe. Wytrawne ma dobrą kwasowość, klarowny, czytelny styl. Wykonanie zgodnie z zamiarem – jest prostota, czystość wykonania i zachowany charakter odmiany.

(3+) Pinot gris 3 2020, 7 numbers
Linia 7 numbers to wina z przeznaczeniem dla gastronomii. To wino przeszło dwa dni chłodnej maceracji oraz spędziło 6 miesięcy w beczce. Styl dosyć miękki, korzenny, znać wino o lepszej strukturze – ma więcej ciała, intensywnego smaku i nieco niższą kwasowość. Są akcenty jabłka, gruszki, pestek oraz pigwowca i białego pieprzu.

(4) Sipon 7 2020, 7 numbers
Jest to sipon szczypiący i kwasowy. Wyczuć można orzechy laskowe, białą porzeczkę. Jest też trochę tłustej śmietany, pieczonego jabłka. Wino wyraziste, lekko słonawe. Proste, ale zgrabne i transparentne.

(3+) Sauvignon blanc sparkling, Estate Selection
Metoda Charmata. Proste, świeże, owocowe, z lekkim cukrem resztkowym, ma zmiękczoną fakturę jednak świeżość podtrzymana jest dobrą kwasowością. Przystępny, komercyjny styl.

(3+) Traminer 2021, Limited edition, semi dry
Płatki róży, mydło, miód, całość złagodzona resztkowym cukrem (10 g cukru/l). Na mój smak dobrze zrobiłaby mu wyższa kwasowość, więcej nerwu. Wino wyraźnie osadzone na miękkim owocowym sznycie. Słoweńska Styria 30 lat temu produkowała tradycyjnie sporo win półwytrawnych i półsłodkich o niższej kwasowości. Teraz to się trochę zmieniło. Przybywa wina bardziej świeżych, żywych.

(3+) Yellow muscat 2020, Estate selection
Miękkie, przystępne wydanie (25 g cukru/l) lubianej przez szersza publiczność odmiany. Wino aromatyczne, świeże. Jest gładkie, różane, o typowej muszkatowej miodowo-korzennej perfumie. Komercyjne, landrynkowe. Solidnie zrobione. Trzyma świeżość i przejrzystość.

(5-) Laski rizling 1981, late harvest
To był chłodny rocznik, ale wino jest udane. Wypada świeżo i owocowo. Bogate, z fajną owocowością i kwasowością. Są suszone jabłka, kandyzowane owoce, cynamon, gałka muszkatołowa, kawa z dużą ilością mleka, słony karmel. Jest tu lekkie niezbalansowanie, ale ciągle duża przyjemność picia wina zachowującego świeże oblicze.

W Polsce wina z linii „Estate collection” oraz „7 numbers” reprezentuje Centrum Wina; natomiast linia Puklavec & Friends jest dostępna w ofercie Auchan.

Vina Koper w pełnym słońcu (fot. M. Kapczyński)

VinaKoper
Pozostajemy przy dużej skali, ale tym razem lądujemy w słoweńskiej Istrii, w miejscowości Koper. VinaKoper to największy istryjski producent wina (660 ha winnic, 3 mln litrów wina rocznie). Ta spółdzielnia założona po II wojnie światowej, w 1999 roku stała się prywatnym przedsiębiorstwem, które z powodzeniem działa na lokalnym rynku sprzedając tu niemal 90% wyprodukowanego wina. Opierają się głównie na własnych winnicach, ale ok. 10% owoców dokupują.
W winnicach najważniejszą rolę odgrywają odmiany: malvasia, refošk (obydwie są najważniejszymi w uprawie na Istrii), rumeni muškat, znajdziemy też sauvignon blanc, merlot, cabernet sauvignon, cabernet franc, rzadką odmianę endemiczną cipro a nawet… tannat.
W zależności od zapotrzebowania, w użyciu są ciągle duże tradycyjne beczki na kilka tysięcy litrów a także klasyczne barriques. W 1982 roku po raz ostatni użyto tutaj największej słoweńskiej beczki na ponad 41 tysięcy litrów! Używano jej do produkcji malvazji.
Wina mają tu równo poukładane stopnie jakości, łatwy, komercyjny styl i dobrą cenę do oferowanej klasy win.

(3) Malvasija „Gourmet” 2021, 12,5%
Lekkie aromatyczne, proste o niezbyt intensywnym aromacie. Są jabłkowe pestki, słoma, białe porzeczki, mirabelki. W ustach wytrawne, lekko korzenne, z nutą owoców tropikalnych. Jest kwasowe, z akcentem alkoholu w tle. Przystępne i proste wino. Linia Gourmet – przeznaczona jest dla sektora HoReCa. Wino to (oraz kilka innych z Vina Koper) ma w Polsce firma Orbico.

(3+) Malvasija „Capris” 2021, 13,5%
Dojrzewanie w beczkach 8 miesięcy – 20% w barriques, reszta w dużych beczkach. W tej malvazji znajdziemy więcej nut korzennych, suszonych kwiatów, siana i migdałów. W ustach glicerynowa nuta „słodyczy”, jest bardziej „gęste”, wyrazistsze, ma też dobrą kwasowość. Nie jest to jednak wino bardzo złożone.

(4-) Refošk „Rex Fuscus” 2020, 13,5%
9 miesięcy dojrzewania w dużych starych beczkach. Ma ciemny, typowy dla refoška, kolor. Aromaty boru po deszczu – mchu, igliwia, grzybów oraz suszonej papryki, wędzonego mięsa. W ustach chropawy, ekstraktywny, z lekko suchymi taninami, które nie przystają (jeszcze?) do soczystości owocu. Wyraziste, chropawe wino, z lekko aptecznym, kawowym finiszem.

(4-) Merlot „Capris” 2019, 15%
Część wina (ok 20%) dojrzewała w małych beczkach typu barriques, reszta w dużych. Aromaty: wędzona śliwka, czekolada, pestki, kawa, konfitura malinowa plus trochę korzennych przypraw. W ustach proste, aromatyczne, w przystępnym, czytelnym stylu. Jest soczyste, gęste owocem, z wyczuwalnym wpływem beczki. Utrzymane w komercyjnym stylu: miękkie, słodkie alkoholem wino, z lekką goryczką w tle.

(4) Tannat 2020 „Capris”, 15%
Gęsty, nasycony kolorem tannat. Aromaty mokrego tytoniu, igliwia, jeżyn i śliwki. W ustach wędzona śliwka z czekoladą, owoc jałowca, trochę pinii oraz dobre, nieźle dotarte taniny. Wino wyraziste, pieprzne, soczyste. Nic złożonego czy wyszukanego, ale trafia dobrze i skutecznie w masowe podniebienia – nie ma zbytniej szorstkości a jest sporo owocu. Zaskakująco. Bodaj mój pierwszy słoweński tannat…

(4) Cabernet sauvignon 2016, 13,5%
Jeżyny i wiśnie w czekoladzie. Słodkie aromaty, marmolada z borówki amerykańskiej, gorzka czekolada. W ustach bardzo soczyste, wędzone, ściółkowe. Jest liść laurowy, rozmaryn, syrop na kaszel, wiśnie w likierze. Taniny dobrze dotarte, choć wyraziste, dużo wędzonej śliwki, pulpy jeżynowej. Ekstraktywne, miękkie.

(4+) Cipro 2018, 13%
Rzadka, aromatyczna odmiana istryjska często używana do produkcji win słodkich (2 producentów robi wytrawną wersję, w sumie w Słowenii znajdziemy ledwie 6 ha winnic, w których rośnie cipro). Delikatnie i zachęcające: róża, szałwia, cynamon, lukrecja, żywica. Nienachalna słodycz (80 g cukru/l), wino jest wyraziste. Korzenne, syropowe, są suszone owoce i sporo ziół. Nieco ponad 6 tysięcy butelek produkcji.

Cdn.

Mariusz Kap©zyński

Punktacja:
(6) – wybitnie, prawdziwe arcydzieło
(5) – bardzo dobre, wino z dużą klasą
(4) – dobre, interesujące wino
(3) – przyzwoite
(2) – słabe
(1) – omijać z daleka, wino z wyraźnymi wadami
(- lub +) oznacza odjęcie/dodanie nieznacznych „półpunktów”

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Vinisfera
Przewiń do góry

Jeżeli chcesz skorzystać z naszej strony musisz mieć powyżej 18 lat.

Czy jesteś osobą pełnoletnią ?

 

ABY WEJŚĆ NA STORNĘ

MUSISZ MIEĆUKOŃCZONE

18 LAT