W dniu 7 lutego 2013 r. rozpoczęła się trzyletnia kampania informacyjna pt. „Trzy znaki smaku”, której głównym inicjatorem jest Agencja Rynku Rolnego, wspierana przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Warto tę akcję śledzić, bowiem kumulują się w niej wszystkie lokalne inicjatywy mające na celu ochronę i rejestrację lokalnych, tradcyjnych produktów spożywczych.
W dniu 7 lutego 2013 r. rozpoczęła się trzyletnia kampania informacyjna pt. „Trzy znaki smaku”, której głównym inicjatorem jest Agencja Rynku Rolnego, wspierana przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Istotą programu „Trzy znaki smaku” skierowanego na rynek polski jest informowanie nt. wspólnotowego systemu ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych, a także promocja znakowanych w tym systemie produktów spożywczych.
Unia Europejska chroni wspomniane powyżej produkty przyznając następujące oznaczenia:
• Chroniona Nazwa Pochodzenia (CHNP)
• Chronione Oznaczenie Geograficzne (ChOG)
• Gwarantowana Tradycyjna Specjalność (GTS)
Główny przekaz kampanii koncentruje się na tym, by zachęcać do konsumpcji produktów wytwarzanych w ramach unijnego systemu ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych oraz podkreślać korzyści wynikające z uczestnictwa w tym systemie. Zwraca on uwagę na ich następujące zalety:
• różnią się od produktów masowych i posiadają gwarancję wysokiej jakości, ponieważ podlegają surowym przepisom produkcji i kontroli,
• istnieje możliwość odtworzenia ich historii,
• odpowiadają nowoczesnemu stylowi życia przyjaznemu i bliskiemu naturze,
• swoje charakterystyczne cechy zawdzięczają temu, że powstały w konkretnych regionach lub tradycyjnym sposobom wytwarzania,
• ich jakość wynika z doświadczeń i tradycji kształtowanych przez całe pokolenia,
• ochrona unijnego systemu powoduje, że ich fałszowanie jest karane.
Kampania „Trzy znaki smaku” skierowana jest przede wszystkim do:
• konsumentów,
• wytwórców produktów (rolnicy, przetwórcy z sektora rolno-spożywczego, organizacje zrzeszające producentów i przetwórców żywności),
• odbiorców pośrednich (dystrybutorzy artykułów spożywczych, hurtownicy artykułów spożywczych, kupcy detaliczni artykułów spożywczych oraz szeroko pojęty kanał HoReCa – restauratorzy i adepci szkół gastronomicznych).
Cele
Ze względu na różnorodność grup odbiorców, do których skierowany został program „Trzy znaki smaku” określony został szeroki wachlarz celów, które chcielibyśmy osiągnąć realizując planowane działania. Do najważniejszych założeń kampanii należy zatem:
• szerzenie wiedzy o oznaczeniach – zaznajomienie konsumentów z oznaczeniami unijnego systemu ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych oraz promowanie produktów wysokiej jakości etykietowanych tymi znakami. Poinformowanie wytwórców produktów oraz odbiorców pośrednich o zaletach i korzyściach wynikających z uczestnictwa w przedmiotowym systemie,
• budowa pozytywnej postawy konsumpcyjnej oraz nabywczej – zwiększenie konsumpcji produktów wysokiej jakości wytwarzanych w ramach unijnego systemu ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych.
Planowane działania
Cele i założenia programu zostaną osiągnięte poprzez realizację szerokiej palety działań informacyjnych, z których jako najważniejsze możemy wymienić:
• Public relations: konferencje prasowe i lunche prasowe, wyjazdy prasowe, e-newslettery, promocję europejskiego systemu oznaczeń wśród bloggerów i internetowych opiniotwórców oraz promocję na popularnych stronach społecznościowych (Facebook, YouTube),
• Działania edukacyjne: nawiązanie, a także pogłębianie relacji z producentami i osobami związanymi z branżą i tematyką produktów regionalnych oraz tradycyjnych, w tym z urzędnikami Urzędów Marszałkowskich i Ośrodków Doradztwa Rolniczego. W ramach tego działania przewidziano seminaria, szkolenia oraz wyjazdy szkoleniowe (do Francji), warsztaty kulinarne, stworzenie projektu „Szlaku Produktów Regionalnych”, z zaznaczonymi na mapach miejscami, gdzie turysta może nabyć produkt regionalny,
• Udział w imprezach targowych oraz festiwalach: Festiwal Smaku w Grucznie, Ogólnopolski Festiwal Dobrego Smaku w Poznaniu, Europejski Festiwal Smaku w Lublinie, Targi Eurogastro w Warszawie, Targi Polagra-Food w Poznaniu, oraz Targi Horeca/Gastrofood w Krakowie,
• Reklama w mediach: w telewizji, radio, Internecie, prasie (także branżowej) oraz reklama outdoor,
• Działania internetowe: serwis internetowy oraz szeroko rozumiane działania z zakresu Social media,
• Akcje w punktach sprzedaży i restauracjach, pensjonatach oraz gospodarstwach agroturystycznych.
Kampania finansowana jest przez Unię Europejską oraz Rzeczpospolitą Polską a jej całkowity, zaakceptowany decyzją Komisji Europejskiej budżet wynosi ponad 3 876 228 € netto.
Inicjatorem kampanii „Trzy znaki smaku” jest Agencja Rynku Rolnego. ARR jest państwową osobą prawną, nad którą nadzór sprawuje minister właściwy do spraw rynków rolnych, a w zakresie gospodarki finansowej – minister właściwy do spraw finansów publicznych. Agencja, posiadając od momentu przystąpienia Polski do UE status unijnej agencji płatniczej, działa na podstawie unijnych aktów prawnych. W świetle przepisów prawa krajowego, od 1 stycznia 2012 r. jest agencją wykonawczą.
Europejski system ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych
W bardzo wielu państwach, zwłaszcza tych wysokorozwiniętych, od kilku dekad widoczne jest zainteresowanie żywnością o tradycyjnych metodach produkcji i znanym pochodzeniu. Potrzeba konsumentów znalazła odzwierciedlenie w europejskiej Wspólnej Polityce Rolnej, którą śmiało można określić mianem polityki jakości.
Całe europejskie prawodawstwo zmierza w kierunku promowania żywności wysokiej jakości. W 1992 roku Unia Europejska przyjęła serię rozporządzeń, które otaczają szczególną ochroną producentów, często drobnych, wytwarzających właśnie taką żywność, której szczególne cechy związane są ze środowiskiem, w którym powstaje oraz z tradycją.
W celu wyróżnienia tych wyjątkowych produktów stworzono europejski system oznaczeń. Jego głównym zadaniem jest, po pierwsze, informowanie konsumentów, że trzymają w ręku produkt wysokiej jakości, po drugie – ochrona producentów przed nieuczciwymi konkurentami, wypuszczającymi na rynek podróbki.
W UE jest obecnie około 560 zarejestrowanych produktów ChNP, 548 ChOG oraz 39 GTS, choć liczba ta zmienia się z dnia na dzień. Na rozpatrzenie oczekuje około 87 produktów ChNP, 104 ChOG oraz 15 GTS z całego świata. Jak widać więc jest to segment rynku, który cały czas dynamicznie się rozwija. Do tej pory jednym z trzech europejskich oznaczeń wyróżniono w Polsce 36 produktów, jednak ta lista stale się powiększa. I nic dziwnego: ugruntowana pozycja i rozpoznawalność oznaczeń europejskich sprawia, że przyczyniają się one do zwiększenia zainteresowania nie tylko samymi produktami, ale też regionem, z którego się wywodzą. Państwa wiodące pod względem wartości produkcji objętej oznaczeniami geograficznymi to Włochy, Niemcy, Francja i Wielka Brytania.
Europejskie znaki jakości ChNP, ChOG oraz GTS
W ramach europejskiej polityki jakości i ochrony produktów wyjątkowych, wyróżnia się dwie kategorie produktów :
*produkty regionalne znanego pochodzenia, których dotyczy oznaczenie Chroniona Nazwa Pochodzenia oraz Chronione Oznaczenie Geograficzne,
*produkty tradycyjne, których dotyczy oznaczenie Gwarantowana Tradycyjna Specjalność.
Chroniona Nazwa Pochodzenia (ChNP)
Jest to europejski znak przyznawany produktom regionalnym wyjątkowej jakości, o nazwie nawiązującej do miejsca w którym jest wytwarzany i podkreślającej ich związek z tym miejscem.
Wszystkie surowce, potrzebne do wytworzenia tego produktu pochodzą z określonego obszaru geograficznego oraz wszystkie fazy wytwarzania odbywają się na tym obszarze.
O znak ChNP mogą ubiegać się produkty rolne przeznaczone do spożycia przez ludzi (płody ziemi, produkty pochodzące z hodowli, rybołówstwa oraz produkty pierwszego przetworzenia, będące w związku z tymi produktami) lub środki spożywcze (m. in. piwo, chleb, ciasto, ciastka, wyroby cukiernicze, inne wyroby piekarnicze, makarony, korek i bawełna).
Do tej pory oznaczeniem ChNP wyróżniono w Polsce 9 produktów.
Oznaczenie ChNP znajduje się na następujących polskich produktach:
bryndza podhalańska, fasola Piękny Jaś z Doliny Dunajca, fasola wrzawska, karp zatorski, miód z Sejneńszczyzny/Łoździejszczyzny/ Sein?/Lazdij? krašto medus, oscypek, podkarpacki miód spadziowy, redykołka, wiśnia nadwiślanka.
Chronione Oznaczenie Geograficzne (ChOG)
Jest to europejski znak przyznawany produktom regionalnym wyjątkowej jakości, o nazwie nawiązującej do miejsca w którym jest wytwarzany i podkreślającej ich związek z tym miejscem.
Oznaczenie ChOG mówi nam także, że chociaż jeden z etapów powstawania produktu musi przebiegać na obszarze, do którego odnosi się jego nazwa.
O znak ChOG mogą ubiegać się produkty rolne przeznaczone do spożycia przez ludzi (płody ziemi, produkty pochodzące z hodowli, rybołówstwa oraz produkty pierwszego przetworzenia, będące w związku z tymi produktami) lub środki spożywcze (m. in. piwo, chleb, ciasto, ciastka, wyroby cukiernicze, inne wyroby piekarnicze, makarony, korek i bawełna).
Do tej pory oznaczeniem ChOG wyróżniono w Polsce 18 produktów.
Polskie produkty z oznaczeniem ChOG: andruty kaliskie, chleb prądnicki, fasola korczyńska, jabłka grójeckie, jabłka łąckie, jagnięcina podhalańska, kiełbasa lisiecka, kołocz śląski/kołacz śląski, miód drahimski, miód kurpiowski, miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich, obwarzanek krakowski, rogal świętomarciński, ser koryciński swojski, suska sechlońska, śliwka szydłowska, truskawka kaszubska/kaszëbskô malëna, wielkopolski ser smażony.
Wniosek o rejestrację cebularza lubelskiego jako ChOG czeka na pozytywną weryfikację przez Komisję Europejską.
Gwarantowana Tradycyjna Specjalność (GTS)
Jest to europejski znak jakości, przyznawany produktom noszącym tradycyjną nazwę, odnoszącą się do jego specyficznego charakteru lub tradycyjnie stosowaną dla tego produktu. Produkt z oznaczeniem GTS musi być wytwarzany z tradycyjnych surowców, według tradycyjnej, przekazywanej z pokolenia na pokolenie receptury lub tradycyjnymi metodami.
O oznaczenie GTS mogą ubiegać się produkty rolne przeznaczone do spożycia przez ludzi (płody ziemi, produkty pochodzące z hodowli, rybołówstwa oraz produkty pierwszego przetworzenia, będące w związku z tymi produktami) lub środki spożywcze (m. in. piwo, napoje z ekstraktów roślinnych, czekolada, chleb, ciasto, ciastka, wyroby cukiernicze, makarony) a także gotowe dania.
Do tej pory oznaczeniem GTS wyróżniono w Polsce 9 produktów.
Polskie produkty z oznaczeniem GTS: półtorak, dwójniak, trójniak, czwórniak, kabanosy, kiełbasa jałowcowa, kiełbasa myśliwska, olej rydzowy, pierekaczewnik.
Procedura rejestracji produktów regionalnych i tradycyjnych ChNP, ChOG oraz GTS
O przyznanie europejskiego znaku jakości może się ubiegać grupa producentów lub przetwórców (w szczególnych sytuacjach, o przyznanie znaków ChNP i ChOG może wnioskować osoba fizyczna lub prawna, która będzie traktowana jako grupa; wyjątek ten nie dotyczy wnioskowania o GTS). Grupa składa wniosek do ministra właściwego do spraw rynków rolnych, nim się to jednak stanie, członkowie grupy muszą sami ustalić zasady, które będą obowiązywać jej członków. Czyli, między innymi, uzgodnić reguły i częstotliwość kontroli oraz mechanizmy samokontroli, a także wybrać organ kontrolujący.
Korzyści wynikające z ubiegania się i posiadania unijnego znaku jakości:
– Oznaczenia umożliwiają łatwą identyfikację oryginalnych i wartościowych produktów, o konkretnych specyficznych cechach i wysokiej jakości;
– umieszczenie na produkcie znaku jakości uzasadnia jego wyższą cenę, ale daje też gwarancję kupującemu, że płaci za wysoką jakość;
– produkty zarejestrowane jako GTS, ChNP lub ChOG podlegają ochronie prawnej na terenie Unii Europejskiej;
– produkty ubiegające się o ChNP lub ChOG, których wnioski o rejestrację zostały pozytywnie ocenione na etapie krajowym, a następnie przekazane Komisji Europejskiej, oczekujące na rejestrację, podlegają ochronie prawnej na terytorium RP;
– ochrona prawna eliminuje nieuczciwą konkurencję, zabezpiecza przed nieuprawnionym posługiwaniem się nazwą produktu i jego podrabianiem.
Znajomość symboli europejskiego systemu znakowania i ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych ChNP, ChOG oraz GTS
Z badań przeprowadzonych w kwietniu 2013 r. przez MillwordBrown wynika, że polscy konsumenci mają słabą znajomość symboli europejskiego systemu ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych. Logotypy rozpoznaje zaledwie 6%-9% ankietowanych, a znajomość nazw i ich znaczenia jest tylko o kilka procent większa, choć o samej idei znakowania produktów słyszało ok. 30% badanych. Zdecydowanie lepiej rzecz wygląda wśród wytwórców i dystrybutorów: o europejskim systemie znakowania i ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych słyszało aż 90% badanych, 80% producentów zna symbole oznaczeń, natomiast wśród dystrybutorów ta znajomość sytuuje się na poziomie ok. 50%.
Polacy nie mają też wyrobionej opinii na temat produktów oznaczonych europejskimi znakami ChNP, ChOG oraz GTS. Rzadko je kupują i nie widzą związku pomiędzy symbolem a rzeczywistą jakością produktu. Z naturalnych przyczyn, dużo większa jest ta świadomość wśród producentów i dystrybutorów. Aż 35% producentów i 43 % dystrybutorów uważa, że oznakowane produkty wyróżnia przede wszystkim wysoka jakość. Co ciekawe, aż połowa wszystkich badanych producentów zadeklarowała chęć przystąpienia do europejskiego systemu znakowania i ochrony produktów w przyszłości. Widać więc, że ten segment rynku ma ogromny potencjał.
Kampania „Trzy znaki smaku” będzie się więc skupiać przede wszystkim na uświadomieniu konsumentom istnienia oznaczeń i ich znaczenia oraz korzyści wynikających z kupowania produktów oznakowanych jednym z trzech symboli. W przypadku producentów i dystrybutorów, nacisk zostanie położony przede wszystkim na przekazanie wiedzy na temat zasad, na jakich można przystąpić do europejskiego systemu znakowania i ochrony produktów.
Polskie produkty tradycyjne i regionalne ChNP, ChOG oraz GTS
BRYNDZA PODHALAŃSKA ChNP
Bryndza podhalańska to miękki ser podpuszczkowy. Mleko z którego powstaje bryndza pochodzi od owiec rasy Polska Owca Górska. Czasem dodaje się też mleko krowie od zwierząt rasy Polska Krowa Czerwona. Zawartość mleka krowiego nie może jednak przekroczyć 40 %. Bryndzę wytwarza się tylko od maja do września. Każdy z 10 etapów produkcji jest ściśle określony i niezmienny od lat. W ostatnim poddany leżakowaniu i fermentacji ser kruszy się i ubija z solą. Dzięki temu bryndza ma równocześnie słony, lekko kwaskowaty i pikantny smak.
Bryndza podhalańska w dniu 12 czerwca 2007 r. była pierwszym polskim produktem, który został oficjalnie wpisany przez Komisję Europejską do rejestru Chronionych Nazw Pochodzenia. Produkcja odbywa się na ściśle określonym obszarze zwanym Podhalem w powiecie nowotarskim, tatrzańskim oraz sześciu gminach z powiatu żywieckiego: Milówka, Węgierska Górka, Rajcza, Ujsoły, Jeleśnia i Koszarawa.
FASOLA PIĘKNY JAŚ Z DOLINY DUNAJCA ChNP
Nasiona odmiany Piękny Jaś mają nerkowaty kształt, są bocznie spłaszczone i błyszczące, a także całkiem spore. W Dolinie Dunajca charakteryzuje je większa niż gdzie indziej zawartość magnezu (80 mg/kg; wynika to z wysokiej zawartości pierwiastka w tutejszej glebie). Piękny Jaś z doliny Dunajca smakuje słodkawo, a jego konsystencja jest niezwykle delikatna. Ma też cienką skórkę, dlatego gotuje się o 10 minut krócej, niż inne „jasie”.
W dniu 25 października 2011 r. fasola Piękny Jaś z Doliny Dunajca została wyróżniona oznaczeniem Chronionej Nazwy Pochodzenia (ChNP). Uprawnienia do produkcji fasoli z oznaczeniem ChNP mogą otrzymać jedynie rolnicy uprawiający tę fasolę na obszarze 11 gmin leżących w dolinie rzeki Dunajec: Gródek nad Dunajcem (powiat nowosądecki), Zakliczyn, Wojnicz, Wierzchosławice, Radłów, Wietrzychowice, Tarnów, Pleśna, Żabno (powiat tarnowski), Czchów (powiat brzeski) i Gręboszów (powiat dąbrowski) w województwie małopolskim.
FASOLA WRZAWSKA ChNP
Fasola wrzawska – czyli fasola tyczna „Piękny Jaś” zaliczana do fasoli wielokwiatowej, uprawiana w północnej części Kotliny Sandomierskiej, w widłach Wisły i Sanu. Nazwa pochodzi od wsi Wrzawy, która stanowi centrum tego fasolowego zagłębia. Odmiana ma duże (1000 sztuk to 2,1-2,9 kg!), nerkowate i lekko spłaszczone nasiona, charakteryzujące się słodkawym smakiem i delikatną konsystencją, pozbawioną mącznego posmaku. Fasola wrzawska ma o 20% cieńszą skórkę i większą zdolność pochłaniania wody, a także gotuje się krócej o ok. 10 min, niż odmiany wielokwiatowe pochodzące z innych miejsc.
13 stycznia 2012 r. nazwa „fasola wrzawska” została wpisana do rejestru Chronionych Nazw Pochodzenia (ChNP). Odtąd nazwą tą mogą być opatrzone tylko suche nasiona fasoli wielokwiatowej tycznej pochodzące z upraw na ściśle określonym obszarze powiatu tarnobrzeskiego czyli z miejscowości Wrzawy, Gorczyce, Motycze Poduchowne, Trześń, Zalesie Gorzyckie w gminie Gorzyce; powiatu stalowowolskiego czyli z miejscowości Skowierzyn, Zaleszany, Majda Zbydniowski, Motycze Szlacheckie w gminie Zaleszany; z miejscowości Dąbrówka Pniowska, Pniów, Nowiny, Witkowice, Chwałowice, Antoniów i Orzechów w gminie Radomyśl nad Sanem. Cały wymieniony obszar znajduje się w województwie podkarpackim.
KARP ZATORSKI ChNP
Karp zatorski jest produkowany na terenie trzech sąsiadujących ze sobą gmin w województwie małopolskim, są to Zator, Przeciszów i Spytkowice (które od 2003 r. realizują program „Dolina Karpia”). Obszar ten obejmuje łącznie134 km². Największa produkcja odbywa się na terenie Zatora – stąd nazwa ryby. Karp zatorski powstał ze skrzyżowania rodzimej linii karpia polskiego (galicyjskiego) z czystymi liniami: węgierską, jugosłowiańską, gołyską i izraelską. Znaki szczególne wyróżniające karpia zatorskiego to dobre wygrzbiecenie, zwarta forma i oliwkowy lub oliwkowo-niebieski kolor. Masa karpia wynosi od 1100 g do 1800 g. Mięso ma delikatny smak i świeży, rybi zapach. Swój wyjątkowy smak karp zawdzięcza oryginalnemu dwuletniemu systemowi chowu w stawach ziemnych, a w szczególności sposobowi żywienia, który jest oparty głównie na pokarmie stawowym i wysokiej jakości naturalnymi zbożami od lokalnych producentów, takimi jak pszenica, jęczmień, pszenżyto i kukurydza.
W dniu 20 maja 2011 r. karp zatorski został zarejestrowany przez Komisję Europejską jako Chroniona Nazwa Pochodzenia. Może być on hodowany na terenie trzech gmin w województwie małopolskim. Są to: Zator i Przeciszów w powiecie oświęcimskim oraz Spytkowice w powiecie wadowickim.
MIÓD Z SEJNEŃSZCZYZY/ ŁOŹDZIEJSZCZYZNY/SEINU/ LAZDIJU KRASTO MEDUS ChNP
Pod nazwą miód z Sejneńszczyzny/Łoździejszczyzny/Sein?/Lazdij? krašto medus kryje się miód pszczeli nektarowy. Jest on wytwarzany z kilkudziesięciu charakterystycznych dla tego obszaru gatunków roślin miododajnych m.in.: wierzb, klonów, mniszka pospolitego, maliny, kruszyny, koniczyny białej i łąkowej, komonicy, nostrzyka. Pozyskuje się go wyłącznie w okresie trzech miesięcy: od połowy maja do połowy sierpnia. Ma on specyficzne zabarwienie: od ciemnożółtego do ciemnozłotego. Jego cechą charakterystyczną jest też lekkie zmętnienie.
31 stycznia 2012 r. miód z Sejneńszczyzny/Łoździejszczyzny/ Sein?/Lazdij? krašto medus został zarejestrowany przez Komisję Europejską jako Chroniona Nazwa Pochodzenia. Jest to pierwszy polski produkt transgraniczny. O jego rejestrację wspólnie wnioskowali producenci z Polski i Litwy. Obszar produkcji miodu położony jest w dorzeczu Niemna na pograniczu Polski i Litwy, na terytorium Pojezierza Wschodniosuwalskiego. Po stronie polskiej nazwa dotyczy 4 gmin powiatu sejeńskiego (Sejny, Giby, Krasnopol, Puńsk) oraz 5 gmin powiatu suwalskiego (Suwałki, Szypliszki, Jeleniewo, Rutka-Tartak, Wiżajny). Po stronie litewskiej odnosi się do 12 gmin regionu Łoździeje (Kapciamiestis, Veisejai, Kuciunai, Lazdijai, Seirijai, Norageliai, Sventezeris, Teizai, Slavantai, Budvietis, Sestokai, Krosna).
OSCYPEK ChNP
Oscypek to wędzony owczy ser wytwarzany na Podhalu. Robi się go ręcznie z owczego mleka (czasem z niewielką domieszką krowiego), w okresie od maja do września. Po wydojeniu zwierząt zlewa się mleko przez lniane płótno do drewnianego wiadra, aby pozbyć się zanieczyszczeń. Następnie do mleka dodaje się wysuszoną podpuszczkę, która je ścina. Zwarzoną masę odciska się z serwatki i formuje w kształt „wrzeciona”. Charakterystyczne oscypkowe zdobienia powstają poprzez odciśnięcia sera w rzeźbionej, drewnianej foremce. Takie prawie gotowe oscypkowe wrzeciono moczy się następnie przez dobę w solance i układa pod dachem bacówki. Tam wędzi się w zimnym dymie z palonego wewnątrz niewielkiego ogniska i dojrzewa, nabierając przez okres od kilku do kilkunastu dni specyficznego zapachu i jasnobrązowego koloru o herbacianym odcieniu. Dojrzały oscypek jest twardy, słony, o wyraźnym posmaku wędzenia.
Od 14 lutego 2007 r. oscypek posiada europejski znak Chronionej Nazwy Pochodzenia. Uprawnienia do wytwarzania tego produktu mogą otrzymać jedynie producenci w ściśle określonych rejonach: w województwie śląskim – w gminie powiatu cieszyńskiego (Istebna), w gminach powiatu żywieckiego (w Milówce, Węgierskiej Górce, Rajczy, Ujsołach, Jeleśni, Koszarowej), w całym powiecie nowotarskim i powiecie tatrzańskim, w gminach powiatu suskiego (Zawoja i Bystra Sidzina), w gminach powiatu limanowskiego: ( Niedźwiedź i cześć gminy Kamienica, która położona jest na terytorium Gorczańskiego Parku Narodowego lub znajduje się na południe od rzeki Kamienica oraz sołectwa z gminy Mszana Dolna: Olszówka, Raba Niżna, Łostówka, Łętowe i Lubomierz), w gminach powiatu nowosądeckiego (Piwniczna, Muszyna i Krynica).
PODKARPACKI MIÓD SPADZIOWY ChNP
Podkarpacki miód spadziowy jest płynny lub skrystalizowany, dominuje w nim spadź pochodząca z jodły pospolitej (średnio 70% lub więcej). Miód może też zawierać spadź innych drzew iglastych (głównie świerku lub sosny) czy śladowe ilości pyłków roślin nektarodajnych lub wiatropylnych. Jego konsystencja jest gęsta i lepka, a barwa – ciemnobrązowa, z zielonkawymi refleksami, po krystalizacji zaś powoli jaśnieje. Podkarpacki miód spadziowy ma typowo żywiczny aromat, przypominający zapach igliwia i łagodny, słodki smak.
Od 7 sierpnia 2010 r. podkarpacki miód spadziowy posiada europejskie oznaczenie Chronionej Nazwy Pochodzenia, co oznacza, że uprawnienia do jego produkcji mogą otrzymać jedynie pszczelarze wytwarzający miód na obszarze 17 nadleśnictw województwa podkarpackiego i dwóch parków narodowych: Bieszczadzkiego i Magurskiego. Do produkcji podkarpackiego miodu spadziowego można wykorzystywać wyłącznie pszczoły ras: zachodnio-/środkowoeuropejskiej, kraińskiej (krainka) i kaukaskiej.
REDYKOŁKA ChNP
Redykołka to niewielki serek w kształcie zwierzątka, ptaka lub wrzeciona, robiony na Podhalu. Wytwarza się go z niepasteryzowanego mleka owiec Polskiej Owcy Górskiej, dopuszczalny jest jednak dodatek krowiego, nieprzekraczający 40% całkowitej masy mleka. Waga redykołki nie może przekroczyć 300 gram, ale te najmniejsze, o kształcie wrzeciona, ważą od 30 do 60 gram. Serek ma słomkową, lśniącą skórkę, jest lekko słony, o wyraźnym zapachu wędzenia. Cały cykl produkcyjny odbywa się na Podhalu i wszystkie etapy produkcji przebiegają w szałasach na stokach górskich.
1 grudnia 2009 r. redykołka została wpisana przez Komisję Europejską do rejestru Chronionych Nazw Pochodzenia. Nazwę tę można stosować dla serków wytwarzanych na ternie województwa śląskiego, tj. w gminie powiatu cieszyńskiego (Istebna), w gminie powiatu żywieckiego (Milówka, Węgierska Górka, Rajcza, Ujsoły, Jeleśnia i Koszarowa); a także w województwie małopolskim w następujących powiatach: Nowotarskim i Tatrzańskim, w gminach powiatu suskiego (Zawoja i Bystra Sidzina), w gminach powiatu limanowskiego (Niedźwiedź i część gminy Gamienica), w paru sołectwach gminy Mszana Dolna (Olszówka, Raba Niżna, Łostówka, Łętowe i Lubomierz), w gminach powiatu nowosądeckiego (Piwniczna, Muszyna i Krynica). Zdefiniowany obszar pokrywa się z terenem historyczno-etnograficznym podnóża Tatr zwane Podhalem.
WIŚNIA NADWIŚLANKA ChNP
Wiśnia nadwiślanka jest lokalnym typem wiśni sokowej, występującym w pasie nadwiślanym, od Ożarowa do Lipska. Nadwiślanka ma owoce wyraźnie mniejsze od owoców odmian uprawnych, o intensywniejszej barwie – od ciemnoczerwonej do bordowej, taki sam kolor ma jej sok. Charakteryzuje się ona także intensywnym, lekko cierpkim i wyraźnie kwaskowatym smakiem, a także mocnym aromatem.
Od 16 grudnia 2009 r. wiśnia nadwiślanka posiada oznaczenie Chronionej Nazwy Pochodzenia. Oznacza to, że uprawnienia do produkcji tego produktu mogą otrzymać jedynie producenci w ściśle określonych rejonach województw: mazowieckiego (gminy Lipsko, Sienno, Solec n/Wisłą), świętokrzyskiego (gminy Ożarów i Tarłów) i lubelskiego (w powiecie kraśnickim, gmina Annopol). Pod chronioną nazwą mogą być sprzedawane wyłącznie owoce wiśni uzyskane z drzew wiśni sokówki odroślowej.
ANDRUTY KALISKIE ChOG
Te popularne wafle z województwa wielkopolskiego wytwarzane są głównie w Kaliszu i powiecie kaliskim. Andruty kaliskie to chrupiące, lekko słodkie, cienkie krążki o regularnych brzegach i delikatnie połyskującej, gładkiej powierzchni oraz średnicy 15-17 cm. Są bardzo cieniutkie, grubość waha się od 0,8 do 1,5 mm. Barwa ciastek nie jest jednolita, przechodzi od jasnokremowej, poprzez słomkową aż do ciemnozłotej. Andruty są wyrabiane według ściśle określonej receptury, z czterech składników: wody, cukru, mąki pszennej i oleju rzepakowego. Wypieka się je w rozgrzanych do temperatury 180°C (maksymalnie 220°C) andruciarkach.
Andruty kaliskie zostały wpisane 22 kwietnia 2009 r. do rejestru Unii Europejskiej jako produkt pod znakiem Chronione Oznaczenie Geograficzne. Uprawnienia do wyrobu tego produktu mogą otrzymać wyłącznie producenci z Kalisza.
CHLEB PRĄDNICKI ChOG
Chleb prądnicki pochodzi z Krakowa. Jest to tradycyjny chleb żytni, wytwarzany na dojrzałym kwasie żytnim. Wypieka się go z mąki żytniej z dodatkiem mąki pszennej, gotowanych ziemniaków, otrąb żytnich oraz świeżych drożdży. Ma on formę okrągłych lub owalnych bochenków o wadze 4,5 kg, a na specjalne okazje piecze się nawet 14-kilogramowe bochny. Chleb prądnicki bardzo długo zachowuje świeżość – nawet kilka tygodni, a także dojrzewa po upieczeniu. Pełnię smaku i aromatu osiąga dopiero w drugiej dobie.
Od 12 marca 2011 r. chleb prądnicki jest zarejestrowany pod znakiem Chronione Oznaczenie Geograficzne. Symbolem tym mogą być opatrzone tylko chleby wypiekane w granicach administracyjnych miasta Krakowa.
FASOLA KORCZYŃSKA ChOG
Fasola korczyńska – czyli Piękny Jaś Karłowy biczykowy jest najpopularniejszą odmianą fasoli, uprawianą na Ponidziu (w okolicach Nowego Korczyna). Jej ziarna są wyjątkowo duże: w stu gramach jest się maksymalnie 90 sztuk. Mają one kształt nerkowaty o bocznych spłaszczeniach i okrywa je bardzo cienka biała skórka. Między innymi dlatego są one tak smakowite, delikatne i pozbawione goryczy.
W dniu 13 lipca 2010 r. nazwa „fasola korczyńska” została wpisana do rejestru Chronionych Oznaczeń Geograficznych (ChOG). Nazwą taką mogą być opatrzone tylko suche nasiona fasoli wielokwiatowej miejscowych populacji biczykowych, nazywanych „Jasiem Karłowym” pochodzące z upraw na obszarze gmin Nowy Korczyn, Wiślica, Solec Zdrój i Pacanów w powiecie buskim oraz gminy Opatowiec w powiecie kazimierskim (województwo świętokrzyskie).
JABŁKA GRÓJECKIE ChOG
Termin „jabłka grójeckie” odnosi się do ponad 40 odmian pochodzących z tzw. regionu grójeckiego. Owoce te posiadają charakterystyczne cechy: wielkość, miąższ, ale przede wszystkim mocny rumieniec, wynikający z wyższej o 5% zawartości barwników pod skórką (głównie antocyjanów i karotenoidów) oraz kwasowość wyższą od przeciętnej dla danej odmiany średnio o 5 %.
5 października 2011 r. jabłka grójeckie zostały wpisane do rejestru Unii Europejskiej jako produkt pod znakiem Chronione Oznaczenie Geograficzne. Ochroną objęto ponad 40 odmian, (w tym Gala, Gloster, Idared, Lobo, Ligol) uprawianych na ściśle wyznaczonym obszarze. W województwie mazowieckim jest to 21 gmin, w łódzkim 5 gmin. Gminy o największej koncentracji upraw to: Błędów, Belsk Duży, Grójec, Warka.
JABŁKA ŁĄCKIE ChOG
Nazwa „jabłka łąckie” jest zarezerwowana dla grupy określonych odmian z terenu Kotliny Łąckiej. Owoce te charakteryzują się dość wysoką kwasowością, tzw. „górską zieloną nutką”, wyjątkową soczystością i aromatem, a także wysoką jędrnością miąższu oraz rumieńcem większym i wyraźniejszym niż jabłka danego gatunku pochodzące z innych miejsc. W dodatku, jak mawiają sadownicy, „nie rdzewieją” – czyli obrane nie brązowieją.
Nazwa „jabłka łąckie” została wpisana do rejestru jako Chronione Oznaczenie Geograficzne 5 listopada 2010 r. Od tego momentu mogą być nią opatrzone wyłącznie jabłka odmian Idared, Jonagold, Szampion, Ligol, Golden Delicious, Gala, Boskoop, Red Boskoop, Elise, Early Geneve, Topaz, Lobo, Rubin, Gloster i Jonagored należące do klasy extra lub I o określonej kwasowości i jędrności, wyprodukowane na obszarze gmin: Łącko, Podegrodzie i Stary Sącz w powiecie nowosądeckim oraz gminy Łukowica w powiecie limanowskim, w województwie małopolskim.
JAGNIĘCINA PODHALAŃSKA ChOG
Nazwa „jagnięcina podhalańska” może być używana tylko w stosunku do mięsa i podrobów jagniąt ras: polska owca górska, polska owca górska odmiany barwnej lub cakiel podhalański, których wiek nie przekroczył 60 dni. Są to tzw. tuszki mleczne, gdyż w tym wieku jagnięta żywione są wyłącznie mlekiem matki.
Jagnięcina podhalańska charakteryzuje się jasnoróżową barwą, ma miękką i sprężystą strukturę, w smaku jest delikatna i soczysta, a zapachem przypomina dziczyznę (w szczególności sarninę); tuszki cechuje też niskie otłuszczenie.
Od 11 października 2012 r. jagnięcina podhalańska wpisana jest do rejestru jako Chronione Oznaczenie Geograficzne, co oznacza, że tym certyfikatem może być opatrzone tylko mięso jagniąt urodzonych i chowanych w powiecie nowotarskim i tatrzańskim (na całym obszarze) oraz na obszarze określonych gmin w powiatach cieszyńskim (gmina Istebna), żywieckim (gminy: Milówka, Węgierska Górka, Rajcza, Ujsoły, Jeleśnia, Koszarawa), suskim (gminy: Zawoja, Bystra Sidzina), limanowskim (gminy: Niedźwiedź i cześć gminy Kamienica, gmina Mszana Dolna – sołectwa: Olszówka, Raba Niżna, Łostówka, Łętowe i Lubomierz) i nowosądeckim ( gminy: Piwniczna, Muszyna i Krynica.).
KIEŁBASA LISIECKA ChOG
Kiełbasa lisiecka to tradycyjna wędzona kiełbasa wieprzowa produkowana w dwóch gminach województwa małopolskiego. Wytwarza się ją z wysokiej jakości mięsa, głównie szynki (85% składu) pozyskiwanej z tusz wieprzowych klasy „E”, o zawartości chudego mięsa 55-60%. Mięsa tego nie wolno konserwować inaczej, niż przez schładzanie. Pozostałe składniki kiełbasy lisieckiej to świeży czosnek, peklosól i mielony biały pieprz. Gotowy wyrób ma ciemną, suchą skórkę, a w środku, w obrębie farszu widać jasne kawałki szynki. Wianki lisieckiej mają 35–40 cm średnicy. Sama kiełbasa jest grubsza niż przeciętna: w przekroju ma 52 mm.
Od 13 października 2010 r. kiełbasa lisiecka wpisana jest do rejestru jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Znakiem tym może być opatrzona jedynie kiełbasa wyprodukowana według tradycyjnej, skodyfikowanej receptury w granicach gmin Czernichów i Liszki w powiecie krakowskim województwa małopolskiego.
KOŁOCZ ŚLĄSKI / KOŁACZ ŚLĄSKI ChOG
Kołocz śląski (lub kołacz śląski) to słodki placek, popularny na Górnym Śląsku i Śląsku Opolskim. Wyróżnia go wyborny maślany smak oraz pracochłonna posypka (w typie kruszonki). Ciasto występuje w dwóch wariantach: bez nadzienia lub z nadzieniem – serowym, makowym lub jabłkowym (warstwa nadzienia znajduje się pomiędzy warstwami ciasta drożdżowego). Placek ma zazwyczaj wymiary ok. 40 × 60 cm – jest więc, wbrew swojej nazwie, prostokątny. Jego wysokość to ok. 3,5 cm, czyli jest odrobinę niższy niż większość podobnych wypieków. Masa ciasta z jednej blachy to ok. 5-6 kg.
Od 27 lipca 2011 r. kołocz śląski/ kołacz śląski został wpisany do rejestru jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Znakiem tym mogą być opatrzone tylko wypieki, które są wytwarzane w województwie opolskim oraz następujących powiatach województwa śląskiego: będziński, bielski i miasto Bielsko-Biała, bieruńsko-lędziński, miasto Bytom, miasto Chorzów, cieszyński, gliwicki i miasto Gliwice, miasto Jastrzębie-Zdrój, miasto Katowice, lubliniecki, mikołowski, miasto Mysłowice, miasto Piekary Śląskie, pszczyński, raciborski, miasto Ruda Śląska, rybnicki i miasto Rybnik, miasto Siemianowice Śląskie, miasto Świętochłowice, tarnogórski, miasto Tychy, wodzisławski, miasto Zabrze, miasto Żory.
MIÓD DRAHIMSKI ChOG
Miód drahimski jest miodem pszczelim nektarowym, pochodzącym z obszaru kilku gmin na Pojezierzu Drawskim. Pod tą nazwą może występować 5 różnych miodów: gryczany, rzepakowy, wrzosowy, lipowy oraz wielokwiatowy. Miód drahimski ma postać płynną (jest to tzw. patoka) kremowaną lub skrystalizowaną (krupiec). W miodzie mogą występować niewielkie ilości spadzi, której obecność nie może jednak zmieniać smaku, zapachu lub cech charakterystycznych miodu. Miód drahimski spośród innych miodów wyróżnia niski poziom HMF, wysoka zawartość cukrów redukujących oraz pyłku przewodniego.
Od 16 czerwca 2011 r. miód drahimski jest wpisany do rejestru Unii Europejskiej jako produkt pod znakiem Chronione Oznaczenie Geograficzne. Nazwa może być stosowana dla miodów zebranych na terenie gmin: Czaplinek, Wierzchowo, Barwice, Borne Sulinowo oraz Nadleśnictwa Borne Sulinowo położonych na Pojezierzu Drawskim. Wszystkie etapy produkcji miodu muszą odbywać się w ściśle określonym obszarze, począwszy od stacjonowania pasiek, aż do ostatecznego pakowania miodu.
MIÓD KURPIOWSKI ChOG
Miód pochodzący z obszaru Kurpiów jest miodem wielokwiatowym, nektarowym z ewentualnym dodatkiem spadzi. Może on występować w dwóch postaciach: płynnej zwanej patoką i skrystalizowanej zwanej krupcem. Posiada barwę od jasnożółtej, słomkowej aż do brązowej z zielonkawymi refleksami. Te zielonkawe refleksy stanowią wyróżnik i oznaczają udział spadzi w miodzie. Miód ma intensywny aromat ze specyficznym korzennym zapachem i delikatny lekko słodki smak.
W dniu 13 lipca 2010 r. miód kurpiowski został zarejestrowany przez Komisję Europejską jako Chronione Oznaczenie Geograficzne.
Wszystkie etapy produkcji miodu, od stacjonowania pasiek do rozlewania i pakowania miodu odbywają się na ściśle określonym obszarze historyczno-etnograficznym nazywanym Kurpiami, który obejmuje tereny znajdujące się w województwie mazowieckim i podlaskim.
MIÓD WRZOSOWY Z BORÓW DOLNOŚLĄSKICH ChOG
W miodzie z Borów Dolnośląskich zawartość pyłku wrzosowego dochodzi do 80%, co stanowi o jego wyjątkowości nawet wśród miodów wrzosowych. Wyjątkowy jest także jego skład: wysoka zawartość proliny (aminokwasu), niska sacharozy i wody. Miód wrzosowy ma barwę od bursztynowo-herbacianej do czerwono-brunatnej, a po krystalizacji żółto-pomarańczową do brunatnej. Jego konsystencja jest gęsta, często w postaci galaretowatej w formie żelu. Charakteryzuje się też ostrym i gorzkawym, a także stosunkowo mało słodkim smakiem. Ma natomiast bardzo silny aromat, podobny do zapachu wrzosu.
31 maja 2008 r. miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich został zarejestrowany jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Zgodnie ze specyfikacją produktu, nazwą tą mogą być opatrzone wyłącznie miody wyprodukowane na ściśle wyznaczonym obszarze województwa dolnośląskiego leżącym pomiędzy Zgorzelcem, Chojnowem a Żarkami Wielkimi, do którego produkcji wykorzystano pszczoły ras: zachodnio-/środkowoeuropejskiej, kraińskiej (krainka) i kaukaskiej oraz krzyżówek tych ras, a zbiór nektaru musi być przeprowadzony w okresie kwitnienia wrzosu (sierpień i wrzesień).
OBWARZANEK KRAKOWSKI ChOG
Obwarzanek to wypiek wytrawny, wytwarzany jest z mąki pszennej (możliwe jest stosowanie do 30% mąki żytniej), tłuszczu, cukru, drożdży, soli i wody. Wyrobione ciasto jest na krótko pozostawione do wyrośnięcia, a następnie dzielone na małe kawałki, i formowane w podłużne walce, tzw. sulki, które skręca się ze sobą po 2-3 sztuki i zamyka w pierścień. Uformowane obwarzanki o średnicy kilkunastu centymetrów (12-17 cm) są ponownie odstawione do wyrośnięcia, po czym zanurza się je na chwilę we wrzątku i obgotowuje – czyli obwarza dopóki nie wypłyną na powierzchnię. Następnie, po osączeniu, dekoruje się je makiem, solą, sezamem lub innymi posypkami i piecze do zrumienienia.
Od 30 października 2010 r. obwarzanek krakowski wpisany jest do rejestru jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Znakiem tym mogą być opatrzone tylko obwarzanki wypiekane w granicach administracyjnych miasta Krakowa i powiatów krakowskiego i wielickiego.
ROGAL ŚWIĘTOMARCIŃSKI ChOG
Rogal świętomarciński jest zwyczajową nazwą słodkiego pieczywa wypiekanego od ponad 150 lat w Poznaniu i kilku powiatach w Wielkopolsce. Ma on kształt półksiężyca, jest grubo posmarowany pomadą i posypany rozdrobnionymi orzechami. Waży średnio 200-250 g. Jest szeroki na ok. 10 cm, i wysoki w najgrubszym miejscu na ok. 7 cm. Skórka rogala ma barwę od ciemno-złocistej do jasnobrązowej a ciasto – kremową. Jest on zrobiony z ciasta półfrancuskiego. Smakowite wnętrze kryje nadzienie zrobione z białego maku, cukru, okruchów, masy jajowej, margaryny, rodzynek, orzechów, owoców w syropie lub kandyzowanych: czereśni, gruszki, skórki pomarańczowej i aromatu migdałowego.
W dniu 31 października 2008 r. rogal świętomarciński został zarejestrowany przez Komisję Europejską pod znakiem Chronione Oznaczenie Geograficzne. Może być on wytwarzany w Poznaniu, powiecie poznańskim oraz 25 innych powiatach województwa wielkopolskiego.
SER KORYCIŃSKI SWOJSKI ChOG
Ser koryciński swojski to ser dojrzewający, wyrabiany z niepasteryzowanego, pełnego mleka krowiego z dodatkiem podpuszczki oraz soli kuchennej. Ma kształt spłaszczonej kuli o średnicy do 30 cm. Wielkość sera zależy od ilości masy serowej włożonej do cedzaka (od 2,5 kg do 5 kg) i okresu dojrzewania. Poszczególne sery różnią się od siebie okresem leżakowania. Świeży dojrzewa od 2 do 4 dni, leżakowany od 5 do 14 dni, a ser swojski dojrzały – powyżej 14 dni. Długi okres leżakowania nie zmienia specyficznych cech sera.
Aby wzbogacić smak wyrobu można do niego dodać przyprawy i zioła suszone: pieprz, chili, bazylię, koperek, pietruszkę, lubczyk, miętę, czarnuszkę, czosnek niedźwiedzi, paprykę, majeranek, kminek, oregano, a nawet suszone grzyby.
W dniu 10 sierpnia 2012 r. ser koryciński swojski został zarejestrowany przez Komisję Europejską jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Wytwarzany jest on na obszarze trzech gmin województwa podlaskiego, w powiecie suchowolskim: Korycin, Suchowola, Janów.
SUSKA SECHLOŃSKA ChOG
Suska sechlońska to podsuszona i podwędzona śliwka. W miejscowej gwarze „suska” znaczy tyle co suszona, a „sechlońska” pochodzi od nazwy miejscowości Sechna, leżącej w gminie Laskowa, w Małopolsce, z której wywodzi się tradycja suszenia śliwek.
Suska sechlońska ma elastyczny, mięsisty miąższ i pomarszczoną, lepką skórkę w kolorze od ciemnogranatowego do czarnego. W smaku jest lekko słodka z dymnym posmakiem i aromatem wędzenia.
Suska sechlońska jako produkt ze znakiem Chronione Oznaczenie Geograficzne została zarejestrowana w Komisji Europejskiej 9 października 2010 r. Obszar geograficzny, na którym jest ona wytwarzana obejmuje 239,55 km² i położony jest w województwie małopolskim w granicach administracyjnych czterech gmin: Laskowa, Iwkowa, Łososina Dolna i Żegocina.
ŚLIWKA SZYDŁOWSKA ChOG
Pochodzące z gminy Szydłów śliwki szydłowskie to owoce z pestką lub bez, które poddano procesowi jednoczesnego suszenia i wędzenia dymem oraz gorącym powietrzem. Do produkcji śliwki szydłowskiej wykorzystuje się jedynie dojrzałe, zdrowe owoce różnych odmian śliwy domowej (np. tradycyjne Damachy). Śliwka szydłowska charakteryzuje się jednolitą, elastyczną konsystencją miąższu i ma bardzo intensywny, specyficzny smak i zapach wędzenia. Jej skórka powinna być silnie pomarszczona, ale błyszcząca.
30 października 2010 r. śliwka szydłowska została zarejestrowana jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Oznaczeniem tym mogą być opatrzone wyłącznie wyroby, do produkcji których wykorzystano owoce typowej śliwy domowej Węgierki i jej pochodnych (charakteryzujące się dużą zawartością cukru oraz stosunkowo małą zawartością wody) i wyprodukowane wyłącznie na obszarze gminy Szydłów (108 km²) w województwie świętokrzyskim.
TRUSKAWKA KASZUBSKA / KASZËBSKÔ MALËNA ChOG
Truskawka kaszubska lub kaszëbskô malëna jest tradycyjnym produktem województwa pomorskiego. Jej owoce mają dość zmienny kształt, jednak wszystkie podczas dojrzewania wybarwiają się na intensywnie ciemnoczerwony kolor, wyrównany na całej powierzchni. Są lekko błyszczące i po przekrojeniu – intensywnie czerwone. Jędrne i bardzo soczyste, mają wyjątkowy aromat i zapach, który odróżnia je od truskawek uprawianych w innych regionach. Truskawki kaszubskie są znacznie słodsze, zawierają bowiem więcej cukrów.
Truskawka kaszubska / kaszëbskô malëna od dnia 28 listopada 2009 r. wpisana jest do europejskiego rejestru nazw i oznaczeń jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Oznaczeniem tym mogą się legitymować owoce wyprodukowane na obszarze powiatu kartuskiego, kościerskiego, bytowskiego oraz gminy Przywidz, Wejherowo, Luzino, Szemud, Linia, Łęczyce oraz Cewice, czyli, ogólnie rzecz ujmując na terenie Pojezierza Kaszubskiego lub historycznych Kaszub.
WIELKOPOLSKI SER SMAŻONY ChOG
Wielkopolski ser smażony robi się z twarogu z mleka krowiego. Przed smażeniem poddawany jest procesowi dojrzewania zwanego tradycyjnie gliwieniem, któremu zawdzięcza swój charakterystyczny smak i zapach. Wyrób ten może mieć dwie postacie: naturalną, bez dodatków oraz z kminkiem. Produkcja sera trwa 6-7 dni. Świeży twaróg najpierw gliwieje (następuje wówczas naturalny rozkład białek), a następnie jest smażony – wyłącznie na maśle, co także przyczynia się do jego wyjątkowego smaku. Na tym etapie można dodać kminek.
Wielkopolski ser smażony został wpisany do unijnego rejestru jako Chronione Oznaczenie Geograficzne w dniu 21 kwietnia 2009 r. Jeden z etapów jego produkcji przebiega w granicach
Województwa Wielkopolskiego.
KABANOSY GTS
Kabanosy to jeden z najpopularniejszych rodzajów kiełbasy w Polsce. Są to cienkie długie batony suchej kiełbasy, odkręcone z jednej strony. Mają one suchą i równomiernie pomarszczoną powierzchnię. W przekroju widoczne są ciemnoczerwone kawałki mięsa oraz jasne kawałki tłuszczu. Ich cechą charakterystyczną jest smak peklowanej i pieczonej wieprzowiny oraz lekki posmak kminku oraz pieprzu.
20 października 2011 r. kabanosy zostały wpisane do unijnego rejestru, jako polska Gwarantowana Tradycyjna Specjalność. Rejestracja nastąpiła bez zastrzeżenia nazwy. Kabanosy mogą być produkowane we wszystkich krajach Unii, ale tylko Polska może umieszczać na opakowaniu unijne logo.
KIEŁBASA JAŁOWCOWA GTS
Kiełbasa jałowcowa wykonana jest z mięsa wieprzowego, a nazwę swą zawdzięcza owocom jałowca, którymi jest przyprawiony jej farsz. Gotowa kiełbasa wędzona jest w zimnym dymie – przy użyciu zrębków bukowych oraz gałązek jałowca. Specyficzną cechą jałowcowej jest także kruchość mięsa, które pochodzi od świń ras późno dojrzewających, ze średnią zawartością tłuszczu śródmięśniowego powyżej 3% (z tzw. marmurkowatością). Jałowcowa ma wygląd równomiernie pomarszczonego batona zwiniętego w wianek. Kiełbasa ta jest sprzedawana wyłącznie w dwóch, bardzo do siebie zbliżonych formach: małych wianków o średnicy powyżej 32 mm i masie ok. 0,5 kg i dużych wianków o średnicy 36 mm i masie ok. 0,8 kg.
19 kwietnia 2011 r. kiełbasa jałowcowa została zarejestrowana jako Gwarantowana Tradycyjna Specjalność. Jako że ten typ ochrony produktu nie obejmuje jego nazwy, która w niektórych przypadkach może być nadal używana do określania kiełbas nie odpowiadających chronionej recepturze, produkty chronione odróżniają się od zwykłych znakiem unijnym GTS na etykiecie.
KIEŁBASA MYŚLIWSKA GTS
Kiełbasa myśliwska to suszona kiełbasa z mięsa wieprzowego, wyróżniająca się smakiem, kruchością, zapachem, kształtem, a także trwałością.
Mięso użyte do produkcji myśliwskiej charakteryzuje się zawartością tłuszczu śródmięśniowego powyżej 3% (tzw. marmurkowatością). Dzięki temu kiełbasa jest soczysta i krucha. Aromat mięsa uzupełniony jest mieszanką przypraw: jałowcem, pieprzem naturalnym, cukrem, mieszanką peklującą, świeżym czosnkiem, a także mieszanką octu, wody i oleju rzepakowego lub słonecznikowego, nadającą kiełbasie kruchość. Efekt końcowy osiąga się za pomocą wędzenia, osuszania i przedłużonego podsuszania. To właśnie świeży czosnek oraz wydłużony okres podsuszania sprawiają, że kiełbasa myśliwska jest trwała. Tym, co odróżnia ją od innych wędlin, jest także kształt: występuje ona bowiem w postaci krótkich, równomiernie pomarszczonych, wygiętych batonów.
19 kwietnia 2011 r. kiełbasa myśliwska została zarejestrowana jako Gwarantowana Tradycyjna Specjalność. Jako że ten typ ochrony produktu nie obejmuje jego nazwy, która w niektórych przypadkach może być nadal używana do określania kiełbas nie odpowiadających chronionej recepturze, produkty chronione odróżniają się od zwykłych logo „gwarantowana tradycyjna specjalność” na etykiecie.
OLEJ RYDZOWY GTS
Olej rydzowy to olej tłoczony na zimno z rośliny o nazwie lnianka siewna, której ludowa nazwa brzmi „rydz”, „rydzyk”, „ryżyk” lub też, choć rzadziej, „lennica”. Wyrabiany z niej olej jest klarowny, przejrzysty, z niewielką ilością osadu na dnie. W zależności od stosowanej odmiany lnianki jarej lub ozimej barwa oleju waha się od złocistej do czerwono-brunatnej. Zawiera on 90% kwasów nienasyconych, w tym 54 % omega 3 i omega 6, w stosunku 2:1 –jest więc bardzo zdrowy. Olej rydzowy ma charakterystyczny korzenny posmak z wyraźną nutą cebuli i gorczycy, a także mocny soczysty aromat..
Od dnia 16 czerwca 2009 r. olej rydzowy jest wpisany do rejestru Komisji Europejskiej jako Gwarantowana Tradycyjna Specjalność. Produkt został zarejestrowany bez zastrzeżenia nazwy.
PIEREKACZEWNIK GTS
Pierekaczewnik to tatarski pieróg, robiony na Podlasiu. Jego rozmiary są imponujące: średnica wynosi ok. 26-27 cm a cały, po upieczeniu waży ok. 3 kg. Pierekaczewnik powstaje przez nałożenie na siebie sześciu, bardzo cienkich warstw ciasta, które przekłada się farszem i zwija w rulon. Nadzieniem może być baranina, wołowina, gęsina, mięso z indyka lub – w wersji na słodko: biały ser, rodzynki, jabłka lub suszone śliwki. Pieróg ten piecze się w okrągłym naczyniu, które nadaje mu pożądany kształt.
30 czerwca 2009 r. pierekaczewnik został zarejestrowany jako Gwarantowana Tradycyjna Specjalność, z zastrzeżeniem nazwy.
PÓŁTORAK GTS
Miód pitny półtorak to napój alkoholowy powstający w wyniku fermentacji alkoholowej brzeczki (czyli miodu pszczelego rozcieńczonego wodą w proporcji 1:0,5). W zależności od sposobu przygotowania brzeczki lub zastosowanych dodatków rozróżniamy różne rodzaje miodów pitnych. Sycone, w których brzeczkę się gotuje i niesycone (naturalne) – niegotowane. Miody można też podzielić według dodatków użytych do zaprawiania brzeczki: miody naturalne, bez dodatków, owocowe – w których część wody zastąpiono sokiem, korzenno-ziołowe, przygotowane z dodatkiem przypraw oraz chmielowe, w których brzeczka została zaprawiona chmielem.
29 lipca 2008 r. półtorak wraz z pozostałymi miodami pitnymi uzyskał unijne oznaczenie Gwarantowanej Tradycyjnej Specjalności. Ponieważ ten typ ochrony produktu nie obejmuje jego nazwy, która w niektórych przypadkach może nadal być używana do nazywania produktów nie odpowiadających chronionej recepturze, produkty chronione odróżniają się od zwykłych znakiem unijnym gwarantowanej tradycyjnej specjalności na etykiecie. Dokumenty rejestracyjne szczegółowo określają m.in. jakie surowce mogą być użyte do produkcji miodów pitnych oznaczonych jako GTS, jakie są metody i poszczególne etapy ich produkcji oraz jakie właściwości muszą charakteryzować produkt końcowy. Półtorak musi zawierać 15-18% alkoholu, a jego czas leżakowania nie może być krótszy niż trzy lata.
DWÓJNIAK GTS
Miód pitny dwójniak to napój alkoholowy powstający w wyniku fermentacji alkoholowej brzeczki (czyli miodu pszczelego rozcieńczonego wodą w proporcji 1:1).
29 lipca 2008 r. dwójniak wraz z pozostałymi miodami pitnymi uzyskał unijne oznaczenie Gwarantowanej Tradycyjnej Specjalności. Dwójniak musi zawierać 15-18% alkoholu, a jego czas leżakowania nie może być krótszy niż dwa lata.
TRÓJNIAK GTS
Miód pitny trójniak to napój alkoholowy powstający w wyniku fermentacji alkoholowej brzeczki (czyli miodu pszczelego rozcieńczonego wodą w proporcji 1:2).
29 lipca 2008 r. trójniak wraz z pozostałymi miodami pitnymi uzyskał unijne oznaczenie Gwarantowanej Tradycyjnej Specjalności. Trójniak musi zawierać 12-15% alkoholu, a jego czas leżakowania nie może być krótszy niż rok.
CZWÓRNIAK GTS
Miód pitny czwórniak to napój alkoholowy powstający w wyniku fermentacji alkoholowej brzeczki (czyli miodu pszczelego rozcieńczonego wodą w proporcji 1:3).
29 lipca 2008 r. czwórniak wraz z pozostałymi miodami pitnymi uzyskał unijne oznaczenie Gwarantowanej Tradycyjnej Specjalności. Czwórniak musi zawierać 9-12% alkoholu, a jego czas leżakowania nie może być krótszy niż 9 miesięcy.
Więcej na: www.trzyznakismaku.pl
Kontakt:
Sopexa S.A. Oddział w Polsce
tel. +48 22 395 38 70, fax +48 22 395 38 79
e-mail: kontakt@trzyznakismaku.pl
Kontakt dla mediów:
Biuro prasowe kampanii “Trzy znaki smaku”:
e-mail: pr@trzyznakismaku.pl
