Marche. Pobudka!

Po kolejnej wizycie w tym regionie myślę sobie: Marche – w sielskości i rozdrobnieniu zgubił się gdzieś winiarski duch myślenia o przyszłości, planowaniu, wspólnej promocji, troski o zaniedbany wizerunek. Konsorcja rozdrabniają się i skupiają na lokalnych inicjatywach zapominając, że świat i konkurencja nie śpią i ich rozpędzony marketingowy pociąg właśnie omija stację z napisem „Marche” a pasażerowie-konsumenci nie zwracają nań uwagi, bo nie rozpoznają (albo słabo rozpoznają) nazwy stacji. Z drugiej strony – nie sposób nie zachwycić się tutejszą kuchnią, winami, krajobrazami i zabytkami. Cóż, Marche to ciągle niedoceniany w Polsce włoski region.

Marche – trochę faktów
– Marche to region usytuowany w środkowej części Włoch, na wschód od Toskanii. Marche składa się z 5 prowincji, z północy na południe są to Pesaro Urbino, Ancona, Fermo, Macerata i Ascoli Piceno. Stolicą jest miasto portowe Ankona.
– Gleby: głównie wapienie i gliny. Prowincja Ankona ma więcej wapiennych gleb, podczas gdy w południowych prowincjach jest więcej gliny.
– Klimat: umiarkowanym i morski. Na północy regionu jest nieco chłodniej niż na południu. Zimą często występuje śnieg, a lata są na ogół gorące (30–35°C). Specyfikę klimatu budują następujące czynniki.
– W regionie znajduje się 5 DOCG (Castelli di Jesi Verdicchio Riserva, Verdicchio di Matelica Riserva, Conero Riserva, Offida i Vernaccia di Serrapetrona) i 15 DOC.
– Generalnie rzecz ujmując na chłodniejszej północy produkuje się więcej win białych niż czerwonych. Najczęściej uprawianymi białymi odmianami winorośli są verdicchio i trebbiano, a czerwone to sangiovese i montepulciano.
Lokalne odmiany maja się tu dobrze, choć region nie oparł się napływowi odmian międzynarodowych (podobnie jak w supertoskanach cabernet sauvignon i merlot niemal standardowo znajdziemy też w butelkach typu „supermarche”). Niektóre z tych odmian rosną od prawie 50 lat i winiarze chwalą sobie ich kondycję i bardzo jakość win. Tak zapewniała mnie enologiczna ekipa z Tenimenti Spinsanti. Spytałem czy konsumenci mają takie „międzynarodowe” zapotrzebowanie. Odpowiedź była prosta: ważne rynki (jak np. USA) niemal się ich domagają.

FIVI czyli niezależni
Wyjazd prasowy do Marche w którym uczestniczyłem był organizowany przez Włoskie Stowarzyszenie Winiarzy Niezależnych – FIVI (Federazione Italiana Vignaioli Indipendenti). Cóż to takiego?
Organizacja ta powstała w 2008 roku. Zrzesza winiarzy i winiarki, którzy respektują pierwotne jej założenia. Niezależny winiarz sam, ręcznie uprawia swoje winnice, sam winifikuje winogrona, butelkuje wino i osobiście dba o jego sprzedaż, na własną odpowiedzialność, pod swoim nazwiskiem i marką. Winiarz taki nie kupuje winogron lub wina w celach komercyjnych.
Federacja Niezależnych Winiarzy jest organizacją non-profit. Jej celem jest promowanie i ochrona pracy, zainteresowań i potrzeb techniczno-ekonomicznych zrzeszonych winiarzy. Do FIVI należy obecnie 1700 członków w całych Włoch (z Marche jest ich 84). Do federacji należą głównie małe firmy rodzinne, posiadające średnio 9 hektarów winnic. Ponad 50% z nich posiada certyfikaty organiczne.

Verdicchio dei Castelli di Jesi
Pierwsze spotkanie zorganizowano w Parco Regionale del Conero, podczas wieczoru mogliśmy poznać wielu winiarzy z FIVI oraz ich wina reprezentujące wszystkie ważne odmiany, styl i apelacje regionu.
Następnego dnia na warsztat wzięliśmy apelację Verdicchio dei Castelli di Jesi.
Apelacja liczy około 2800 hektarów winnic rozlokowanych na wzgórzach wokół miasta Jesi.
Terroir tutaj jest idealne do produkcji win białych wytrawnych o mineralnym podbiciu. Sprzyjają temu dzięki gleby bogate w glinę i wapień oraz stosunkowo suchy klimat morski.
Podstawową odmianą jest tutaj verdicchio, które staje się fundamentem większości win. Verdicchio w dobrym wydaniu cechuje się dobrą kwasowością, średnią ciężkością, nutami cytrusowymi, delikatną oleistością i mineralnością. Inne dopuszczone odmiany (używane w winach w niewielkich ilościach) to malvasia oraz trebbiano toscano.
Wyróżniamy następujące wina: Verdicchio dei Castelli di Jesi, Verdicchio dei Castelli di Jesi Spumante, Verdicchio dei Castelli di Jesi Passito, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico Superiore.
W stowarzyszeniu sporo młodych, rzutkich winiarzy oraz stosunkowo sporo nowych projektów winiarskich ustawionych w nowoczesnych standardach, często organicznych. Słowem – nowa winiarska fala.

Z producentami spotkaliśmy się w Fattoria Nanni w Apiro.
Niektóre z próbowanych win (nie tylko verdicchio):
Tenuta dell’Ugolino (bio) – polecam
(4+) Maltempo, wino musujące (charmat) oparte tylko na verdicchio. W pełni wytrawne, surowe, nieco „kamienne”, ma dobrą pienistość, bardzo żywy charakter, świeże – kwasowość wykonuje tu odpowiednią pracę. (12 €).
*Wszystkie podane ceny to ceny u producenta, na miejscu. Nie wszędzie je podałem, bo nie wszędzie pamiętałem, żeby zapytać (przepraszam!).
(5-) La Piaole 2022, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico Superiore DOC, transparentne, ładnie ułożone wino, z przyjemną owocowością i nieco „szklistą” mineralnością. Przyjemne ziołowe i lekko pieprzne rejestry w tle. Dobre.
(5) Balluccio 2007, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico Superiore DOC, dojrzałe, kremowe (7 miesięcy battonage), lekko oleiste, dobra struktura. Eleganckie wino z charakterem.

Montecappone (biodynamika)
(4) Utopia 2019, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico Superiore DOC, topowe verdicchio tej winiarni. Jest przyjemnie cytrusowe, wypada świeżo i nowocześnie. Ładnie zaznaczają się tony grejpfrutowej skórki i pestek. (35 €)
(5-) Utopia 2009, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico Superiore DOC, dziesięć lat starsze wino pokazuje jaki potencjał może mieć dobre verdicchio. Wino jest „maślane”, głębsze, tłustsze, orzechowe. Stylowe i eleganckie. Pokryło się szlachetną patyną. Generalnie styl win tego producenta równy, czysty, konsekwentny. (70 €)

Tomassetti (bio) (polecam)
Spodobały mi się te wina. Są lekkie, zwiewne, o niskim alkoholu
(5-) Mietitore 2021 IGT, 100% odmiany bianchetto, spontaniczna fermentacja, wino niefiltrowane. Jest kwasowe, kwiatowe i lekkie. Ta zwiewność jest bardzo uwodząca. Wino ma w sobie coś jedwabistego, miękkiego i świeżego. Nienachalne i w tym wycofaniu kryje się jego uroda. (12€)
(4+) Pescatore 2022 IGT, 100% montepulciano. Wino wypada uroczo prosto. Jest owocowo radosne, żywe i transparentne. Jest to proste wino, ale ile w nim owocowego wdzięku! (12€)
(4+) Renudo 2015 IGT, znowu prostota i owocowy wdzięk. Niski alkohol, lekkość struktury, sporo kwiatowego tła.

Fattoria Nanni
(4+) Origni 2021, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico Superiore DOC, popisowe wino tej winiarni, fermentowane na dzikich drożdżach (rok battonage). Jest ziołowe, z lekko maślano-mlecznym tłem. Ma długi finisz i jest najzwyczajniej w świecie smaczne.
(5-) „Origni” 2018, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico Superiore DOC, wino z dobrego rocznika, bardzo ładnie dojrzało. Jest eleganckie i wyważone, dobra szlachetna owocowość oraz mineralno-słone tło. Bardzo dobre! (25 €)

Tennuta San Marcelo
(4-) Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico Superiore DOC 2016, trochę tu orzechów, toffi – znać lekkie utlenienie, ale taki lekko „oksydatywny” styl ma swoich zwolenników. Taki próbujący utrzymać klasę staruszek. Może być. (najnowszy rocznik 2022 kosztuje 14 €)
(4+) Indisciplinato 2021, IGT, verdicchio częściowo robione w gruzińskich amforach (60%), z 9-miesięczną maceracją ze skórkami. Ma charakterystyczne nuty wosku, miodu, suszonych owoców, dymu. Wypada prosto i szczerze. (24 €)
(4) Cielo Sommerso 2021, wino spontanicznej fermentacji, również robione w gruzińskich amforach, ale tym razem zrobiono w ten sposób już sto procent wina. Wino lekko niezbalansowane, z akcentem lotnej kwasowości. Dla niektórych może wydać się nieco zbyt dzikie i nieokrzesane.

Colle Onorato
(4) Prologo 2021, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico Superiore DOC, wino bez dodatku siarki. Wypada czysto, świeżo i żywo, jednak trochę surowo, chropawo. Sporo owocu, pestki, krem śmietankowy, lekko mineralne. (13 €)
(4+) La Giostra 2019, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico Superiore DOC, tutaj wino wypada bardziej dojrzale i statecznie. Jest gładkie, lekko maślane, sporo ziół, jabłkowych pestek, wosku, kandyzowane skórki owoców cytrusowych. Dobry potencjał starzenia. (17 €)

Cantina Accadia
Wina gustowne, utrzymane w klasycznym stylu. Warto.
(5) Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico Superiore DOC 2016¸ oleiste, gęste i dojrzałe wino. Dużo tu ziół, nut geranium i aptecznych akcentów. Dobra kwasowość i ujmująca rustykalność w stylu. Długie i eleganckie wino z potencjałem starzenia oraz wykorzystania w gastronomii. (21 €)
(5-) Cantor 2020 Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico Riserva DOCG, stylowe wino o szlachetnej budowie, świetnej strukturze. Aromaty kwiatów akacji, polnych ziół i suszonych kwiatów. Wypiłem je z lokalnym przysmakiem jakim jest crescia – są jej różne wersje tutaj były to podpłomyki nadziewane kiełbaskami i ziołami. Powiadam Wam palce i kieliszek lizać! (16 €)

Musująco
Kolejny etap naszej podróży po Marche to wina musujące. Produkowane są one zarówno metodą klasyczną jak i zbiornikową. Użycie verdicchio wynosić musi minimum 85%.
Różni producenci (opisuję tu nie tylko wina musujące, ale też spokojne, bo była okazja ich spróbować)
(5-) Broccanera, Dosagio Zero, musujące wina zajmują w portfolio winiarni ważne miejsce. Tu otrzymujemy żwawe wino zrobione z verdicchio. Dobra owocowa materia ożywiona ładną szpilą kwasowości i dobrymi bąbelkami. Żywe i soczyste wino. Nie ma się co rozpisywać, trzeba wziąć kolejny łyk.
(4) Broccanera, Guzzo 2021, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico Superiore DOC, przyzwoite wino na co dzień. Wszystko poukładane równo – soczysta owocowość, zioła, trochę pestkowych i mineralnych akcentów plus przyzwoita kwasowość.
(5) Broccanera, Cana 2019 IGT, bardzo solidnie zrobione verdicchio w amforze, to klasycznie prezentujący się „bursztynek”. Wino ładnie ułożone, gęste, czyste, z dobrze ułożonymi nieagresywnymi taninami i mocnym akcentem suszonych owoców. Po prostu dobre!
(4+) Socci, „Qusia” metodo classico millesimato dosaggio zero, w kieliszku przyjemnie i zachęcająco. Wyczuć można ciasto drożdżowe, brioszkę, świeże pieczywo. Wino o gładkiej fakturze, dojrzałe i wyważone. Ma – jak to mawiają – głębię smaku. Spora przyjemność.
(4) Luigi Giusti, Bolla Rose brut, winnice bio. Delikatny łososiowy róż. Drobne i gęste bąbelki. Wino przystępne, proste. Nuty kwiatowe, truskawkowe, malinowe, różane. Wino o dobrej kwasowości i bardzo przystępnym stylu. Jest oparte na łagodnych truskawkowo-różanych nutach. Widzę tu duży potencjał na komercyjny sukces.
(5-) Villa Ligi, Emma Rossi 2018, metoda klasyczna, bardzo lekkie rose, tu ciekawostka pozyskana od właściciela: oparte na historycznej odmianie „vernaccia di pergola”, obecnie uznawanej za klon aleatico. Jest to dobre, ostre, wytrawne wino. Kwasowe i chłodne jak lodowa szpilka. Wyczuć można kwiaty róży, rabarbar, kompot z malin. Ułożone równo i stylowo, jest bogate i długie. Wszystko pięknie utrzymane w ryzach. Wspaniale się je pije.

Fiorini
(3) Rose brut, 70% sangiovese + merlot + canaiolo, metoda Charmata. Lekki, truskawkowy kolor. Wino zrobione prosto, zagrane na przystępnych owocowych nutach (maliny, rabarbar, kompot truskawkowy). Odświeżające, bez finezji.

Vigna Degli Estensi
(4+) Logos 2018, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico Riserva DOCG, sztandarowe wino tej winiarni. 9 miesięcy dojrzewania na drożdżach (battonage). Z dobrą strukturą, ma charakter, jest długie, soczyste i bardzo ziołowe.
(5-) Ius Lacrimae 2018, Lacrima di Morro d’Alba DOC, lokalnego szczepu Lacrima w okolicach miasteczka Morro d’Alba, przez 9 miesięcy dojrzewało w dużych, starych beczkach i 2 lata w butelkach. W aromatach sporo nut kwiatowych, ziołowych, wiśniowych i różanych. Na podniebieniu wypada gładko, ziołowo, miękko i przyjemnie. Stylowe i eleganckie wino. Świetny przykład dobrej lacrimy.

Azienda Agraria Fiorini
(3) Rose brut, 70% sangiovese + merlot + canaiolo. Metoda Charmata. Wino wypada prosto i owocowo (maliny, truskawki). Nie ma tu co oczekiwać finezji. Jest po prostu odświeżająco i prosto.
(4+) Tenuta Campioli 2022, Bianchello del Metauro DOC Superiore, delikatne i zwiewne wino, ma w sobie miękkość, ale i sporo świeżości. Odkryłem tutaj odmianę bianchello na nowo. Jego nową, świeżą i bardzo transparentną wersję. (8 €)
(5-) Andy 2021, Bianchello del Metauro DOC Superiore, bianchello w wydaniu organicznym dojrzewające 10 miesięcy na drożdżach. Jest obfitsze, bardzo treściwe, balsamiczne, ale też kwiatowe, lekko biszkoptowe i eleganckie. Warto! (11 €)

Socci
(5) Desserto 2020, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico, 100% verdiccchio z pięćdziesięcioletnich winnic. Świetnie poukładane wino. Masa czarującej owocowości, elegancji. Jest tu wosk, propolis, jabłkowe pestki, siano, piasku, suszonych kwiatów. Złożone i niebanalne. Polecam.
(4) Marika 2019, Verdicchio dei Castelli di Jesi Superiore, długie i charakterne wino, obfite, zbalansowane. Dużo owocowej, zwyczajnie smaczniej materii.

Matelica. Własnym głosem
Verdicchio di Matelica (DOC od 1967) liczy 350 ha winnic, położonych na pagórkowatych terenach prowincji Macerata. Działa tu 15. producentów. 85% wina musi składać się z verdicchio, uzupełnionego innymi białymi odmianami z Marche. Wina z DOC Verdicchio di Matelica mają świeży i mineralny charakter, są kwiatowe z wyraźnym akcentem białych owoców. Kwasowość jest zazwyczaj dość wysoka, co nadaje winu potencjał dojrzewania.

Coppacchioli Tattini
Jako jedyni produkują wina z odmiany visanello, odtworzyli winnicę na bazie krzewów posadzonych jeszcze przed filokserą. Organicznie uprawiane winnice rosną tu na wysokości tysiąca metrów nad poziomem morza. Bardzo ciekawy producent, wina warte poznania (ponieważ posiadłość leży poza apelacją Matelica mają one status IGT).
(5-) Rose metodo classico millesimato extra brut, 100% pinot nero. Przyjemny truskawkowy kolor. Wino ciekawe, kremowe, lekko dymne, intensywne i chrupkie. W tle akcenty ciasta, bułek. Dobra kwasowość i perlistość dopełniają ładnego obrazu całości.
(4) Alcinesco 2019, chardonnay (20% wina dojrzewało w dębowych beczkach). Zgrabne i lekkie, jabłka, gruszki, pieprzne i korzenne akcenty. Lekko krągłe. Wyrazisty, ziołowy finisz.
(5-) Primodicupi 2021, 100% visanello, bez użycia beczki. Lekkie i świeże. Jest to wino kruche, delikatnej cytrusowe. Ma finezję i dobrą kwasowość. Mineralne, delikatnie słone i eleganckie. Szybko dałem się uwieść.
(4) Pino nero 2022, 6 miesięcy dojrzewania w beczkach i 6 w butelkach. Pinot lekki, oprócz przyjemnej owocowości, kwasowości ma nieco trochę dzikie tło (pieczarki, końska derka, warzywniak). Całość wypada zgrabnie i ze smakiem – jest to wino równe, delikatne, na swój sposób – intrygujące.

Gagliardi
Zaczęli działać w 1955 i produkować verdicchio, ale jeszcze bez „apelacyjnego” oznaczenia – apelacja powstała 1967 roku.
(4) „Verdicchio selection” Verdicchio di Matelica DOC 2022, ziołowe, dość lekkie, bardzo typowe dla stylu apelacji. Wyczuwalne jabłka, gruszki, pigwa, biały pieprz. Transparentne i ułożone. Fermentowane na dzikich drożdżach.
(4+) Maccagnano 2020 Verdicchio di Matelica riserva DOCG, verdicchio z bardziej cenionej parceli, uprawa z 1967 roku. Jest bardziej skoncentrowane, pikantne, lekko warzywne. Pałnia smaku i balansu. Podałbym go do królika duszonego w śmietanie i ziołach.
(4+) Ceresi 2022 Marche Ciliegiolo IGT, 100% lokalnej odmiany ciliegiolo (Gagliardi jest jedyną winiarnią w Matelicy i Marche, która ją produkuje). Wino fermentowane i dojrzewane w betonowych tankach. Jest tu dużo ziół, żywicy, lukrecji, nut wiśniowych. Intensywne, ale lekkie wino. Bardzo ciekawie złożone, warte poznania.

Casa Lucciola (bio) (polecam)
(4) Ancestrale, pet nat. Verdicchio, spontaniczna fermentacja, styl prosty, szczery, owocowy. Brzoskwinia, pieprz, suszona skórka pomarańczy. Świeże, gładkie i miękkie. (15 €)
(5-) „Casa Lucciola”, Verdicchio di Matelica di Riserva DOCG 2020, spontaniczna fermentacja, staranna selekcja najlepszych gron. Aromaty delikatne lecz skoncentrowane. Sporo tu dojrzałej owocowości, pieprznych akcentów oraz masła i śmietany. Jest gęste, tłustawe i lekko mineralne. Finisz długi i intensywny. (27 €)
(5-) „Casa Lucciola Macerato”, Verdicchio di Matelica DOC 2021, wino fermentowane na dzikich drożdżach, przeszło miesiąc maceracji na dzikich drożdżach cementowych kadziach. Wyczuwalna mieszanka czerwonych owoców, geranium, śródziemnomorskie zioła, żywica. Ma coś balsamicznego i aptecznego w aromatach i smaku. Wino długie, lekko korzenne, zrobione z dużym wyczuciem. Generalnie wina z Casa Lucciola takie są – wyważone i równe. Warto. (22 €)

Cantine Saputi (bio)
(4+) Colli Maceratesi Ribona Spumante DOC, wino musujące zrobione metodą Martinotti’ego z odmiany ribona (znana tez jako maceracino, jest to odmiana znana od wieków, mocno przypisana do prowincji Macerata, na pewno warta poznania – daje bardzo ciekawe wina). Wino prezentuje się urzekająco prosto, świeżo, owocowo. Sporo tu cytrusowości, radośnie pracujących bąbelków i orzeźwiającej kwasowości. Ma nerw! (10 €)
(4+) „Camurena”, Colli Maceratesi Ribona DOC 2020, wino powstałe bez użycia beczki (tylko cementowe kadzie). Jest dojrzała brzoskwinia, miód, dobra koncentracja i soczystość. Gęste, dobrze wykonane wino. (18 €)

Rosso Piceno – na lekkich nutach
Apelacja DOC powstała w 1968 roku. Używa się dwóch podstawowych odmian: montepulciano i sangiovese. Nico wyższa Oznaczenie Rosso Piceno Superiore wskazuje na ograniczony obszar produkcji minimalną zawartość alkoholu (12%), możliwa kombinacja odmian: montepulciano 35-85%, sangiovese 15-50%, max 15% inne odmiany z Marche. Rosso Piceno sangiovese musi zawierać co najmniej 85% sangiovese + do 15% innych czerwonych odmian.
Podczas degustacji próbowaliśmy też innych win.

Aurora (bio)
(3+) Fiobbio, Offida Pecorino DOCG 2021, pecorino fermentowane na dzikich drożdżach, biała herbata, lipowy napar, miód, lekkie utlenienie, które pozbawia wino balansu i transparentności. (12 €)
(4+) Rosso Piceno Superiore DOC 2020, montepulciano i sangiovese dojrzewające w dużych, tradycyjnych botti. Wino o średniej wadze, przyjazne, o wyraźnych wiśniowo-paprykowych rejestrach. Z nerwem.

Poderi San Lazzaro (bio) (polecam)
(5-) Pistillo Offida Pecorino DOCG 2022, wspaniale świeże, transparentne wino, kompleksowe, mineralne (ech, ta słoność…) i przyjemnie owocowe (jabłka, gruszki, mirabelki, białe porzeczki. Żywe, bardzo smakowite, długie i aromatyczne. Podoba mi się. (16 €)
(4) „Podere” Rosso Piceno Superiore DOC 2019, sangiovese i montepulciano pół na pół. Wino wypada przyjemnie czysto, świeżo i owocowo. Jest lekko dymne, z nuta gorzkiej czekolady. Może podobać jego nienagannie czysta owocowość i przyjemna świeżość. (18 €)
(4+) „Grifola” Offida Rosso DOCG 2018, 100% montepulciano, w wydaniu niezbyt ciężkim, o smakowitej owocowości, dobrej kwasowości. Wszystkie elementy wina są na miejscu. Masa owoców, pieprzności, żywiołowości. Konsekwentne wino. (19 €)

Vallorani (bio) (polecam)
(4+) „Avora”, Falerio DOC 2022, kupaż odmian pecorino, passerina i trebbiano. Lekkie i transparentne wino. Ma przyjemne owocowe i delikatnie ziołowe nuty. Wino równe, zbalansowane, z przyjemnym finiszem. Sporo uroku w tej jego delikatności. (12 €)
(5-) Piceno Superiore DOC 2020, sangiovese i montepulciano, bez użycia beczek. Wino dymne, paprykowe, znać też czerwony pieprz, maliny, surowe mięso. Jest to transparentne, żywe i pełne słonecznej owocowości wino. Korzenny finisz. (15 €)
(5-) Sorlivio Marche IGT Rosso 2018, 100% sangiovese (dlatego wino ma tylko status IGT), dwa lata w barriques i dwa lata w butelce. Wino ładnym owocu, ziołowości (estragon, rozmaryn, liść laurowy), pestkowe, lekko ziemiste. Solidne wino – żywe i czyste, zrobione z wyczuciem. Wspaniale zbalansowane, ma lekki styl. (60 €)

Kolejny dzień był poświęcony kontynuacji degustacji win z apelacji Piceno

Cameli Irene
(4) „Gaico”, Offida Pecorino DOCG, 2022, czyste, lekkie i świeże wino. Jest jabłko, gruszka, trochę polnych kwiatów, białego pieprzu. Słonawa końcówka.
(3) „Paia”, Rosso Piceno Superiore DOC 2021, montepulciano + sangiovese w nieco zbyt suchym, twardym wydaniu. Sporo owocowości, ale brak wdzięku, soczystości i dobrego balansu.

Cantina Terra Argillosa
(3+) Scalpole brut 2022, 100% pecorino, metoda Charmata. Miękkie i proste, kwiatowe, delikatnie zmiękczone resztkowym cukrem. Gruszka, jabłka, galaretka cytrynowa, dojrzały agrest. Krótkie. Komercyjny styl.

(4) „Aurai”, Offida Pecorino DOCG 2021, 100% pecorino fermentowane w beczkach. Styl herbaciany, lekko miodowy, miękki, gładki. Zbudowane mocno o solidnej intensywności. Nie jest to moja bajka, ale na pewno wiele osób się w tej opowieści z łatwością odnajdzie.

La Valle del Sole (polecam)
(4+) Pecorino Offida DOCG 2022, pecorino z 30-letnich winnic, macerowane kilka godzin na skórkach plus pół roku dojrzewania na osadzie drożdżowym. Wino jest aromatyczne, pieprzno-kwiatowe, lekko oleiste. Ładnie wypada soczystość i „słodycz” owocu. Na drugim planie zioła, suszona trawa. Dobre. (12 €)

(4+) Piceno Superiore 2019, 85% montepulciano + sangiovese dojrzewające w botti. Przyjemne i świeże wino, wypada lekko i niemęcząco. Pikantne, lekko podwędzane, z wyrazistymi leśnymi klimatami (żywica, mech, owoce leśne). Bardzo solidne wino, trzymające świeży sznyt. Ma własny, indywidualny charakter. (15 €)

Tenuta La Riserva (bio)
(3+) „Gheorgos”, Offida Pecorino DOCG 2021, 1000% pecorino. Przyjemne i nieskomplikowane wino. Wyczuć można dojrzałą gruszkę i agrest, brioszkę, trochę rumianku. Szału wielkiego nie ma, wino nieco mdłe i przyciężkawe. W finiszu trochę pestek jabłkowych, ziół i anyżu.

(4) „Ner” Rossso Piceno Superiore DOC 2018, ładne, żywe, zachęcające, „nowoczesne” aromaty. W ustach jest bardziej stonowane, przysadziste, karmelowe, lekko alkoholowe. Sporo owocowości. Po prostu ok.

Azienda Agricola Fiorano (polecam)
(5) Donna Orgilla, Offida Pecorino DOCG 2022, 100% pecorino. Czyste i bardzo żwawe, żywe wino. Jest lekko ziołowe, z nerwem, ale ma też wspaniały minimalizm, delikatność i dobrą kwasowość. Jest zrównoważone i długie. W tle wyczuwalna szałwia, polne zioła. Bardzo dobre, transparentne i świetnie poukładane wino. (13 €)

(4+) Terre di Giobbe Rossso Piceno Superiore DOC 2020, 80% montepulciano + sangiovese. Dobre delikatne, malinowo-fiołkowe. Gładkie, świeże i lekko pikantne. (13 €)

(5-) Ser Balduzio, Marche rosso IGT, 2018, 100% montepulciano, długie, ładnie dojrzałe, nieco mroczne. Solidna budowa jest stylowo i soczyście. Piękna owocowość, wyważone i stylowe wino. Zrobione z wielkim wyczuciem.

Kolejne odwiedzone miejsce: Luci di Mezzo nie tylko produkuje wino, ale także sprzedaje własne warzywa, owoce, zboża, orzechy laskowe, makarony i nie tylko. Spotykamy kolejnych producentów i ich wina.

Colleluce
(4) Cartella „8”, Vino rosso IGT, 100% vernaccia nera. Soczyste, gładkie, pełne owoców. Proste i smaczne, każące cieszyć się krągłym, dojrzałym, słonecznym owocem. Wyczuć można tytoń, pieczone kasztany. Jest nieco dżemowe, ale świeże. W tle wyraźny owoc czarnego bzu.

Luci di Mezzo
(4-) Morhus, Marche Rosso IGT 2022, cabernet sauvignon (80%) + montepulciano. Czysty i skoncentrowany owoc, ta intensywność gra tu główną rolę. Jest zrobione nowocześnie, technicznie bez zarzutu. Dużo owocu, dymności, intensywności i dojrzałej „słodyczy”. Dla miłośników modernistycznych win.

Podere Sabbioni (polecam)
(5-) Ribona Colli Maceratesi DOC 2021, 100% odmiany ribona (zwanej też maceratino). Jest tu elegancja, słona mineralność. Ma zwięzły, elegancki styl, zbudowane jest bowiem na szczupłych, delikatnych nutach. W tle lekka zieloność, morski piasek. Smakowitość!
(5-) Verdicchio, IGT Marche bianco 2022, zrobione delikatnie, jest ziołowo (szałwia rozmaryn, liść laurowy). Ma dobra kwasowość. Jest soczyste i zrównoważone. Ma styl i indywidualny charakter. W finiszu sporo siana i suszonych kwiatów.
(4+) Piceno DOC 2020, 85% monepulciano + sangiovese. Jest to wino delikatne i subtelne. Nuty dymne, leśno-grzybowe, zwierzęce, ale to leśne owoce grają tu pierwsze skrzypce. Jest dobra kwasowość pikantność, świeżość i żywy charakter. Stylowe.

Rosso Conero
Apelacja powstała ona w 1967 roku. Winnice rozciągają się tu na zboczach góry Conero (570 m. n.p.m.), na południowy zachód od Ankony, pomiędzy Apeninami a Morzem Adriatyckim. Łagodne wzgórza i bliskość morza sprzyjają uprawie winorośli
Nacisk położony przede wszystkim na wina czerwone. Główne skrzypce w uprawie gra odmiana montepulciano, dopuszczalny jest 15% dodatek sangiovese. W 2004 została podniesiona do kategorii DOCG dla win z kategorii riserva, dzięki temu reputacja win z tej apelacji mocno wzrosła.

Cantina Castellani
(4) Rosso IGT 2022, 100% montepulciano. Łososiowy kolor, przyjemne nuty owocowe. Proste gastronomiczne wino. (5 €)
(5-) Rosso Conero DOC 2020, 100% montepulciano. Ładnie ułożone,leśne, świeże klimaty (mech, grzyby, ściółka, szyszki, żywica). Jest żywe, mocno wiśniowe, soczyste, ładnie poukładane i z dobrą kwasowością. (6 €)
(5-) Castelani Bolignano Rosso Conero riserva DOCG 2015, eleganckie wino z bardzo dobrego rocznika. Warto!

Lanari
(4) Rosso Conero DOC 2022, 100% montepulciano, bez beczki. Aromaty i smaki jakby z lekka „przykurzone” głównie leśne, dymne, trochę pikantne. Winu przydałoby się więcej życia i kwasowości. Wydaje się lekko „przegotowane”.
(4) Conero riserva DOCG 2020. Suszone pomidory, a także wiśnie, jeżyny, jagody, trochę dymu i wanilii (rok dojrzewania w beczkach). Wydaje się jeszcze za młode, ma potencjał dojrzewania, beczka jest zbyt wyraźna, a całość ciągle jeszcze domaga się integracji, czasu.
(4+) Lanari Rosso Conero riserva DOCG 2015, poukładane, dobre, ale nie wybitne, trochę zbyt nowoczesne, „wyczyszczone”, blade. Jednak odrobine satysfakcji można tu znaleźć.

La Calcinara (polecam)
(4+) „Il Cacciatore di Sogni” Rosso Conero DOC 2021, montepulciano w jagodowo-malinowym i leśnym wydaniu. Gładka struktura, lekka pikantność. Wino uzyskane metodami biodynamicznymi (ale bez certyfikatu), 20 % wina dojrzewało w beczkach. (7 €)
(5-) „Folle” Conero riserva DOCG 2021, montepulciano z 30-letnich winnic. Soczyste i zachęcające. Jest w nim umiar, elegancja, 14,5% alkoholu niewyczuwalne. Dużo owocu, jeżyn, lasu i igliwia. Trochę papryki, pieprzu i… soli w tle. (18 €)
(5) „Folle” Rosso Conero riserva DOCG 2015, umiar i delikatność w aromatach. Wino prezentujące się godnie i z klasą, utrzymane w „starym stylu” – dobrej dojrzałości i nie przesadzonej koncentracji. W aromatach i smakach lekka wiśnia, jeżyny, maliny, pieprz. Fajnie doświadczyć pełnej ekspresji owocu bez przesadzenia, ciężkości, nadmiaru i bombastycznej materii.

Moroder (org) (polecam)
(4+) „Notte” Rosso Conero DOC 2019, przyjemne, lekkie i delikatne wino dojrzewające w beczkach z francuskiego i sławońskiego dębu. Transparentne, balsamiczne, tytoniowe. Ładnie poukładane. (14 €)
(5-) „Dorico” Rosso Conero riserva DOCG 2018, flagowe wino tej winiarni, powstające tylko w najlepszych rocznikach i z owoców pochodzących z najstarszych 55-letnich winnic, fermentowane na dzikich drożdżach. Ma intensywny i głęboki kolor i takie też aromaty i smaki. Jest tu szlachetna owocowość, dymność, tytoń, humidor, wiśniowe pestki. Dużo tu życia i świeżości. Wino rozegrane na wysokich i szlachetnych tonach. (28 €)
(5) „Dorico” Rosso Conero riserva DOCG 2015, gładkie, przyjemnie skoncentrowane wino z dobrego rocznika. Ma elegancję i dobrą kwasowość. Świetna faktura, soczystość i jakość owocu. Pełna uciecha płynąca ze znakomicie zrobionego wina. Howgh!

Malacari (polecam)
(5-) „Rocca” Rosso Marche IGT 2019, wino zrobione i dojrzewające przez rok w zbiornikach ze stali nierdzewnej. Jest zbalansowane, ziołowe (rozmaryn, zioła prowansalskie), jałowcowe, świeże, soczyste i po prostu bardzo smaczne. Urzekła mnie jego transparentność i lekkość.
(5) „Villa Malacari”, Rosso Conero DOC 2019, dojrzewające przez rok w używanych beczkach. Kolejne wino, które wypada zwiewnie i lekko, fajny oldskulowy styl. Balans i elegancja. Wyczuć można las, dym, wędzone mięso, stare meble, jesienny sad. Wino jest żwawe, ma dobrą kwasowość i zwiewność. Supcio.
(5) „Grignano” Conero Rosso riserva DOCG 2015, montepulciano dojrzewające w 500-litrowych beczkach. Szlachetna i świeża budowa. Wino jest głębokie i intensywne. Znakomita owocowość i długość, potęga smaku. Świetny potencjał dojrzewania.

Uff… Intensywny był to wyjazd.

Mariusz Kapczyński