W Mołdawii uprawia się zarówno odmiany rdzenne, tradycyjnie pochodzące z tych ziem, jak i te, które rozpowszechnione są w niemal wszystkich winnicach świata.
W Mołdawii uprawia się zarówno odmiany rdzenne, tradycyjnie pochodzące z tych ziem, jak i te, które rozpowszechnione są w niemal wszystkich winnicach świata.
Potencjał
Moldawia – jedna z najmniejsza byłych republik radzieckich, na winie bardzo mocna oparła swój gospodarczy potencjał. Słabością tego sektora jest jednak niezbyt dobrze rozwinięta infrastruktura i brak solidnego doinwestowania. Podróżując po Mołdawii z jednej strony nie jest trudno zauważyć opuszczone winnice, zaniedbane, gdzie nie prowadzi się już uprawy, z drugiej strony – te winnice, które są wzięte pod opiekę przez bardziej światłych, nowoczesnych producentów, są bardzo starannie prowadzone a w winiarniach widać orientację w najnowszych trendach enologii. Trzeba więc liczyć na postępujące zmiany.
Mołdawia jest krajem stosunkowo płaskim, pokryta niewielkimi wzniesieniami, często pokrytymi winnicami. Klimat do upraw winorośli jest idealny, łagodny bez większych ekstremów, ze średnią letnich temperatur 20 stopni C, roczne opady wahają się tu między 400 a 600 mm. Pewnym zagrożeniem dla winnic mogą być wiosenne przymrozki.
Wytwórcy wina w Mołdawii chętnie podkreślają że ich kraj leży na podobnej szerokości geograficznej co Burgundia. Panują tu naprawdę optymalne warunki do uprawy, idealny podział temperatur między dniem i nocą, krótkie i łagodne zimy, ciepłe lata i długie jesienie.
Podział terytorialny
Podział mołdawskich regionów winiarskich wygląda następująco:
Bălti – cześć północna. Najmniejszy z regionów, zajmuje 5700 hektarów, wzniesienia 200-250 m.n.p.m. Dominują czarnoziemy, gliny i gleby kredowe. Obszar ten ma dłuższe i bardziej chłodne zimy, ale lata i jesieni są ciepłe i suche. Z tego też powodu przystosowany jest bardziej do produkcji win białych (chardonnay, sauvignon lanc, riesling, pinot gris, traminer fetească albă). Sporą powierzchnię winnic zajmuje tu odmiana nazywana divin, przeznaczona głównie do produkcji brandy.
Codru – część centralna. Zajmuje powierzchnię około 31.5 tysiąca hektarów. Winnice zwykle na wysokości 100-150 m.n.p.m. Obszar ma klimat umiarkowanie kontynentalny z sumą 2.135 słonecznych godzin rocznie. Zimy są długie, ale niezbyt ciężkie, lata i jesienie długie i ciepłe. W glebach dominują czarnoziemy. Liczne lasy i łagodne nachylenia stoków chronią winnice przed przymrozkami i nadmiernym upałem. Dominuje uprawa białych odmian – fetească albă, chardonnay, sauvignon blanc, riesling. Wina stąd są delikatne, owocowo-kwiatowe.
Dniestr – część południowo-wschodnia. 15.750 hektarów upraw. Istotny wpływ na ten region ma rzeka Dniestr i kontynentalny klimat dochodzący tu znad Morza Czarnego. Tereny są tu dość płaskie 60-70 m.n.p.m. (dominują czarnoziemy). Obszar rozciąga się wzdłuż Dniestru i doświadcza delikatnych bryz znad morza. Klimat sprzyja tu uprawom czerwonych odmian – merlota, caberneta sauvignon, i rary negra. Wina zbalansowane, owocowe, dojrzałe.
Cahul – część południowa. 52.5 tysiąca hektarów, winnice na a 280-300 m.n.p.m. Klimat zbliżony jest do śródziemnomorskiego, z gorącymi, suchymi latami i krótkimi, łagodnymi zimami (region jest bardziej suchy niż pozostałe). Gleby to typowe mołdawskie czarnoziemy, piaski i gliny. Większość winnic ulokowana jest na stokach dolin rzek Dniestr i Prut. Korzystne ulokowanie pozwala winorośli koncentrować więcej cukru. Uprawia się m. in. pinot noir, merlot i cabernet sauvignon. To tutaj powstają też najlepsze mołdawskie wina słodkie.
Nawięcej winnic znajduje się w obszarach centralnym i południowym – skumulowanych jest ich tutaj około 90%. Uznane podregiony winiarskie to Romanesht, Chumai, Khinchesh, Krikova, Mileshtii Mich i Purkar.
Zróżnicowanie
Podczas 300 lat dominacji Imperium Otomańskiego wytwarzanie zupełnie podupadło. Kiedy Mołdawia stała się prowincją rosyjskiego imperium w 1812 roku, życie winiarskie zaczęło na te tereny pomału wracać. Oprócz odmian francuskich uprawiano tu z powodzeniem lokalne odmiany jak galbena, zghiharda plavai, batuta neagră, tămâioasa, cabasia. Znaczenia nabierała rara neagră o której za chwilę. Wśród tzw. odmian międzynarodowych spotkamy uprawia się do dziś: sauvignon blanc, 
chardonnay, riesling, silvaner, muscat ottonel, pinot gris, roter traminer; są także nieco mniej popularne – aligoté, rkatsiteli czy fetească. Ta ostatnia odmiana na dobra sprawę mogłaby stać się dziś odmianą „krajową”, na której można by budować winiarski wizerunek Mołdawii. Tym bardziej, że degustacje pokazują, że jest ona w stanie wyraźnie i interesująco zaprezentować się w kieliszku dając coś niebanalnego i nowego.
Są i w Mołdawii odmiany wyhodowane specjalnie dla ich odporności na mrozy i choroby (nie bez znaczenia jest tutaj działalność Instytutu Winoroslowego w Kiszyniowie) – zajmują one około 20% wszystkich upraw. Są to między innymi, z białych: luminitsa, legenda, muscat de ialoveni, onitscanschii belîi, riton, bianca czy hibernal (dwie ostatnie z powodzeniem uprawiane w Polsce), z czerwonych: negru de ialoveni i rubin tairovschii. Warto wspomnieć też odmiany serecsia czy plavai.
W Mołdawii nie brak mieszańców amerykańskich, jak isabela czy lidia – produkuje się z nich wina w wersjach wytrawnych półsłodkich czy słodkich. Są to jednak wina tanie i kiepskie. Dlaczego się je robi, po się te odmiany uprawia? Bóg raczy wiedzieć. Jedyną odpowiedzią może być chyba tylko przyzwyczajenie lokalnego rynku.
W Mołdawii powstaje sporo win musujących. Jest pinot noir i chardonnay – bardzo chętnie używane do produkcji (nierzadko metoda klasyczną).
Przykładowe wina:
(4-) Cabernet Sauvignon 1990, Cricova, 11%
Cricova może się pochwalić olbrzymimi 100-kilometrowymi piwnicami, w których kryją się nie lada zapasy i kolekcje win. Tutaj mamy leciwe wino z rezerw producenta. Nos dość zachęcający, ciekawy i nawet dość elegancki. Są akcenty wiśni, suszonych owoców, a także klimaty konfiturowo-apteczne. Rozwinęło się ciekawie – trochę warzywno-ziemiste, egzotyczne, trochę konfiturowo-owocowe. Wino spędziło 3 lata w beczce. Zestarzało się w ciekawym stylu, choć nie jest wybitne, to na pewno interesujące.
(4+) Equinox Cabernet Sauvignon 2006, Constantin Stratan
Wino od nieduzego, ambitnego producenta. Sprężyste, intensywne, głębokie i czyste wino. Konsekwentnie poprowadzone. Wyraźnie zaznaczony charakter odmiany. Są porzeczki, jeżyny, borówki i inne owoce leśne, czereśnie, pestki, i ładnie wyprofilowane taniny. Wino transparentne, zbalansowane. Porządna robota, znać dobrego fachowca.
(4) Classic Lion Gri 2004, Lion Gri
Udane i bardzo przyjemne wino musujące, wyprodukowane klasyczną metodą – jedno z popisowych od tego producenta. Sporo tu świeżych owoców tropikalnych i klasycznych drożdżowych nut. Poza tym tonacje świeżego chleba, bułki. W ustach zaznacza się podobnie – soczyście, z nerwem, z dobrą strukturą. Ma dobry zwięzły styl i wypada smacznie. Dobry balans, świeżość i atrakcyjny charakter czynią zeń naprawdę ciekawe wino.
Lion Gri – duży producent win musujących, ale powstaje tu także szereg win spokojnych oraz brandy.
(4+) Cuveé Aleksander 2005, Acorex Wine
70% chardonnay i 30% pinot blanc. Choć w nosie na początku jest nieco stłumione, później się otwiera. W ustach znacznie lepiej ułożone, żwawsze i odświeżające. Nuty biszkopta, białka, bezy, lekko drożdżowe i cytrynowe. Długie i smaczne wino. Z Acorex interesująco wypada również sauvignon blanc 2008, ciekawy jest Amaro de la Valea Perjei 2003 (posępny i atrakcyjny kupaż bastardo magaraci, merlota i cabernet sauvignon).
Rara negra – rzadki ptak
Rara Neagră to rdzennie mołdawska, dość unikalna odmiana czerwona, pochodząca podobno jeszcze z czasów antycznych. Generalnie używana w blendach z innymi odmianami, choć postają też całkiem udane wydania solo. Będąc na tych ziemiach jeszcze przed dominacją caberneta – była w XVIII wieku kluczowym składnikiem słynnego wina Negru de Purcari.
Rara negra ma ciemne, duże grona, dość luźno umieszczone na kiści. Daje ekstraktywne, pełne koloru i owocu wina, z dobrym ciałem, wyrazistymi taninami i umiarkowaną kwasowością. Dojrzewa późno gromadząc zazwyczaj 220-240 gramów cukru na litr. Aromaty są rozwinięte, z wyraźnie zaznaczoną nutą owocową i dość harmonijna budową. Odmiana ta nie zyskuje aż tak wielkiej uwagi dzisiejszych producentów jak mogłoby się wydawać– uprawia się jej nieco ponad 170 hektarów (głównie w regionie Purcari).
Przykładowe wino:
(4) Negru di Purcari 2003, Purcari
Purcari to liczący się producent, warto podkreślić ich profesjonalne podejście i pracę nad stylem win. Za 10 milionów euro reaktywowano tę słynną winiarnię, która produkowała to wspomniane wyżej wino. Renowacji poddano też tutejszą, najstarszą piwnicę mołdawską. W skład omawianego tu wina wchodzi oczywiście rara negra a poza tym cabernet sauvignon i saperavi. W nosie i ustach jest ono wyraziste i lekko chropawe. Wyczuwa się szorstkie owoce leśne, smołę, nalewkę ziołową, sok z wiśni, pestki. Jest tu chłód i cierpkość dzikiego owocu i pewien dekadencki klimat. Przydała by się lepsza integracja całości, ale i tak jest interesujące.
(4-) Rara Negra Carlevana 2005, Dionysos-Mereni 12.5%
Czysta rara negra robiona przez uzdolnionego i obiecującego enologa tej winiarni Constantina Stratana z owoców pochodzących ze starych winnic. Winiarnia Dionysos-Mereni leży w wiosce Merenii-Noi w centrum Mołdawii, 20 km od Kiszyniowa, wybudowana była 1959 roku. Carlevana to wina premium z tej posiadłości. Otrzymujemy tu wino gładkie, miękkie i owocowe (maliny, jeżyny, sporo leśnych owoców). Jest gładkie, raźne, z dobrą fakturą. Daje przyjemny, dość długi i lekko korzenny finał. Jest tu kultura i dobre wykończenie.
Warto wspomnieć, że Stratan powrócił też do tradycji produkcji wina lodowego (z rieslinga) – powstaje wino o nazwie Brumariu, limitowana edycja rozchodzi się na lokalnym rynku. Staratan robie również bardzo ciekawe wina dla siebie we własnej winnicy. Na uwagę zasługuje tu np.:
Fetească czyli flagowo
Fetească albă – zwana również fetiaską to jedna z bardziej interesujących lokalnych odmian. Dobrze rokująca na przyszłość. Jest rdzennie rumuńską odmianą. Na Węgrzech zwana jest leanyka – powstają tam z niej lekkie, nierzadko półwytrawne wina. W Rumunii w regionie Cotnari powstają z niej z kolei znane tamtejsze wina słodkie i półsłodkie. Fetească dojrzewa dość wcześnie, jest wydajna (10-12 ton z hektara). Dość odporna na choroby i niższe temperatury. Używana do produkcji spokojnych jak i musujących win. Są one utrzymane w owocowo-kwiatowych klimatach (brzoskwinia, morele, kwiaty drzew owocowych). W Mołdawii spotkamy także wyselekcjonowana odmianę na wina czerwone Feteasca Neagră. Jest też Feteasca regala – którą pod nazwą királyleányka uprawia się na Węgrzech.
Przykładowe wino:
(4) Fetească 2008, Chateau Vartely, 12.5%
Świeża, z lekką kwasowością. Przyjemne a piciu pojawiają się tony kwiatowe, ale też owoców egzotycznych i pigwy. Delikatna goryczka i lekko ziołowo-pikantny finał. Wino pełne i cieliste, dające przyjemny finał. Może się podobać jego interesująca budowa, ciekawe aromaty. Wino niedrogie, bardzo przyjemnie, sprawdza się do jedzenia, np. do prostych przekąsek, tarty, sałatek z warzyw. Chateau Vartely to nowoczesny producent utrzymujący produkcję na dobrym poziomie. Jego wina są dostępne w Polsce.
Czy Fetească ma szanse stać się popisową odmianą mołdawską będziecie mogli ocenić Państwo sami. Producenci z Mołdawii wybierają się w tym roku do Polski na targi Enoexpo, gdzie chcą zaprezentować swoje wina, będzie więc doskonała okazja by sprawdzić ich możliwości. Noroc!
Mariusz Kapczyński
