Przedstawiamy czwartą część cyklu poświęconego producentom wina w Somló. W tym odcinku omawiamy dwie duże (jak na skalę tego regionu) winiarnie, znaną, prowadzoną z pokolenia na pokolenie – Tornai oraz nową, modernistyczną – Kreinbacher. Opisujemy też typową, niedużą i bardzo tradycyjną winiarnię Bogdana Birtóka.
Przedstawiamy czwartą część cyklu poświęconego producentom wina w Somló. W tym odcinku omawiamy dwie duże (jak na skalę tego regionu) winiarnie, znaną, prowadzoną z pokolenia na pokolenie – Tornai oraz nową, modernistyczną – Kreinbacher. Opisujemy też typową, niedużą i bardzo tradycyjną winiarnię Bogdana Birtóka.
TORNAI PINCESZET
Adres: Somló-hegy, Somlójeno hrsz. 1248
Tel: +36 88 516 224, +36 88 516 226
web: www.tornaipince.hu
e-mail: tornaipince@somlonet.hu
Powierzchnia winnic: 56 ha
Uprawiane odmiany: juhfark, furmint, olaszriesling, harslevelu. pinot gris zenit, zeusz, pinot blanc
Siedliska: Ilona, Apátsági, Grófi, Arany
Degustacja: tak
Sprzedaż na miejscu: tak, sklep
Możliwość noclegu: tak, hotel
Jedna z większych winiarni i jeden z lepiej rozpoznawalnych producentów w regionie. W tej chwili dysponują powierzchnią 56 hektarów (na razie zbierają owoce z 48 ha, w tym niewielki areał winnic nad Balatonem do produkcji bazowych win). Jak na warunki szomlońskie jest to powierzchnia ogromna, zważywszy na okolicznych producentów gospodarzących na 1 hektarze. Tornaia postrzegać należy jako jedną z bardziej zorganizowanych, przedsiębiorczych i dynamicznych marketingowo firm. Dysponują nowoczesną winiarnią, restauracją oraz najpoważniejszą ofertą noclegową (hotel przygotowany na przyjęcie ponad stu osób). W przypadku Somló jest to niebywale istotne, bowiem infrastruktura gastronomiczno-hotelowa bardzo tu kuleje. Poza tym u Tornaia jest małe muzeum wina, duża sala degustacyjna, restauracja, słowem – pełna oferta, w dobrych współczesnych standardach.
Rodzina z produkcją wina w Somló związana jest od 1946 roku. Założył ją Endre Tornai, który swoją przygodę z winiarstwem zaczynał od 0.8 hektarowej winnicy. Do późnych lat życia Endre był rodzinnym i winiarskim mentorem i doradcą. Niestety, we wrześniu 2011 roku Endre Tornai zmarł w wieku 90 lat. Winiarnię już od lat umiejętnie prowadzi syn – Tamás (na zdj. powyżej).
Winiarnia łączy stare i nowe – poza klasycznymi szomlońskimi szczepami, w winnicach znajdują się stare odmiany węgierskie jak csomorika czy sárfehér. Poza tym rośnie tu irsai olivier, sauvignon blanc czy tramini. Wina fermetowane 500-litrowych beczkach (niektóre z nich dojrzewają również w małych beczkach z węgierskiego dębu).
Wydaje się, że dobrym pomysłem było klarowne podzielenie oferty na trzy linie: podstawową – Solymász (tu zenit olaszriesling, furmint czy pinot gris), Classic (bardziej eleganckie, poważne – na czele z juhfarkiem) i Top Selection (wybrane najlepsze parcele, przeselekcjonowane grona). Ceny atrakcyjne.
Generalnie wina od Tornaia mają dość przystępną stylistykę – są smaczne, proste, mają bardziej dojrzałą, gęstą, choć mniej transparentną strukturę.
(3+) Mineraux Zenit 2010
Prosty lecz szomloński w charakterze, „wulkaniczny” i lekko rumiankowy. Wykonany czysto. Są nuty ziołowe, jabłkowe apteczne. Tornai bodaj jako jedyny producent w regionie uprawia tę odmianę. Za 600 HUF (niecałe 9 zł…) otrzymujemy tu przyzwoite wino zachowujące styl.
(3+) Nagy-Somlói Furmint Solymász 2006
Dość stylowo. Sporo rozmaitych aromatów. Są nuty jabłka, gruszki, karmelu, kapusty, rumianku, oliwy. Trzyma kwasowość. Jest dość lekki (może nawet nieco brakuje mu ciała), troszkę niezbalansowany, ale można wyłowić w nim trochę ciekawych rzeczy. Cena 600 HUF.
(4-) Furmint 2001 Classic
Gładki, herbaciano- orzechowy furmint. Sporo tu akcentów petrolowych. Wino ma dobrą strukturę i charakter – ciągle trzyma przyjemną świeżość i kwasowość. W ustach ujawnia się sporo ziołowych, lakierowych i maślanych nut. Ciekawe, mineralne wino.
Cena: 2000 HUF
(4) Cuvee 2008 Top Selection
Zestawienie rieslinga, harslevelu i furminta. Fermentowane w beczce, co łatwo zauważyć, bo dominuje nuta maślana, jabłkowa i lekko waniliowa. W ustach akcenty warzywne, woskowe, tłustej śmietany, syropu pigwowego i lekko korzenne. Wino trzyma poziom, choć odnosi się lekkie wrażenie, że całości brakuje trochę finezji i struktura jest lekko przyciężkawa. Dobrze dać mu trochę więcej czasu w kieliszku.
(4) Grófi Harslevelu 2006 Top Selection
Dominują nuty rumiankowo-gliniaste. Wino wyważone o przyjemnych, zachęcających aromatach: wosku pszczelego, kwiatów lipy, akacji, jabłka, gruszki, oleju słonecznikowego i wanilii. Smaczne, mineralne, o fajnym finiszu. Ma charakter, sporo krzemiennego podbicia. Jest zbalansowane i długie.
Cena: 2600 HUF
(4) Ilona Olaszrizling 2008 Top Selection
W pierwszej chwili ujawnia się bogata paleta aromatów warzywnych: selera, pietruszki, bakłażana, która z czasem przechodzi w bardziej owocowe rejestry. W ustach gładkie, akacjowe, orzechowe, maślane, ale trochę brakuje mu głębi. Są nuty brzoskwini, jabłek i akcenty wskazujące botrytis.
Cena: 2600 HUF
(4) Apátsági Furmint 2008 Top Selection
Znowu pojawiają się tu aromaty, które konsekwentnie występują w innych winach od Tornaia: olej słonecznikowy, masło, orzechy laskowe, pieczone jabłko. Wino mineralne, żywe i treściwe. Szomlońskie rejestry są tu bardziej widoczne. Wino z dobrą strukturą, długie, z lekko słodkawą, owocową końcówką. Gładkie, woskowe i lekko goryczkowe. Bardzo mocne 4.
(4-) Grófi Juhfark 2009
Żółty, nasycony kolor. Nieco stłumione aromaty. Pojawiają się nuty warzywne pietruszkowo-selerowe plus gorczyca. Ekstraktywne. Poza tym – orzechy włoskie, wosk, kwiaty polne, nuty dymne. Gęsty i intensywny. Trochę niezbalansowane, pustawe . Mniej tu „wulkanicznych” nut, ale jest oleiste, długie i pikantne. Lekko gorzkawy finisz. Cena: 3000 HUF
KREINBACHER BIRTÓK
Adres: 8481 Somlóvásárhely, Somlo-hegy
GPS: 47°8`28.34`, 17°22`45.95
tel: +36 (88) 506-212,
web: www.kreinbacher.hu
e-mail: somlo@kreinbacher.hu
Powierzchnia winnic: 40 ha
Odmiany: furmint, italian rizling, hárslevelu, traminer, pinot gris, juhfark a także hektar syrah.
Produkcja: ok. 500 tys. butelek rocznie
Degustacje: tak
Możliwość zakupu: tak
Nocleg: nie
To jak na Somló duża i stosunkowo nowa posiadłość, bo założona w 2002 roku przez Józefa Krainbachera. Dobrze i ze smakiem zaprojektowana przez cenionego węgierskiego architekta Eklera Dezsö. Posiadłość liczy 40 hektarów organicznie prowadzonych winnic (część na tarasach).
József Kreinbacher (węgierski biznesmen, majętny inwestor z branży budowlanej, którego przodkowie pochodzą z Niemiec) podjął sporą i śmiałą inwestycję zakrojoną na prawie 10 milionów euro, rozpoczynając tym samym biznesowo-ideologiczny ferment w tym mikro-regionie. Od razu skupować bowiem zaczął winnice oraz wprowadził nową jakość marketingową.
Kreinbacher produkuje około 500. tysięcy butelek rocznie. Najważniejszą dla nich odmianą jest furmint. Za wina odpowiadają Norbert Bodorkós i Gyorgy Várszegi. Wina są czyste technologicznie, dobrze skomponowane. Nowoczesna technologia i winifikacja, bierze tu jednak górę nad ekspresją ogólnie rozumianego szomlońskiego terroir. Wina fermentowane są w używanych 500-litrowych beczkach z węgierskiego dębu.
Szent Ilona. Nowa inwestycja Kreinbachera
W poszukiwaniu najlepszej drogi doradzają tu najlepsi – nierzadko pierwsze nazwiska węgierskiego światka winiarskiego. W pogoni za nowinką stać Kreinbachera na ciekawe poszukiwania – zasadzono na przykład stare węgierskie odmiany, jak mézesfehér, sárfehér i parę innych, które próbuje się na większą skalę odtworzyć. Z drugiej strony – jako jedyni na komercyjną skalę uprawiają w Somló odmianę czerwoną – syrah. Choć nie jest to w zupełnej sprzeczności z historią miejsca – bo źródła historyczne mówią, że czerwone odmiany tu uprawiano – to wydaje się, że efekty obecnych eksperymentów nie są na tyle porażające, by na siłę trzeba było Somló „zaczerwieniać”.
Wspomnieć trzeba o kolejne inwestycji Kreinbachera budowanej u stóp Somló-hegy. To winiarnia Szent Ilona (na zdj. powyżej). Bardzo ciekawa, zaprojektowana przez tego samego architekta – będzie przeznaczona do wytwarzania win musujących, produkowanych metodą tradycyjną. Są już bazowe wina przygotowane pod tę produkcję (będą z furminta i chardonnay).
Co by nie mówić, tacy producenci jak Kreinbacher czy Tornai – idący niezbyt lubianą w okolicy drogą „marketingową” – wprowadzają dzisiejsze Somló na tory bardziej biznesowe, nowoczesne. Inwestycje i plany rozwoju tych winiarni nie naruszają jednak integralności tego niezwykłego, kameralnego miejsca, gdzie na zboczach wulkanu, na niewielkich parcelach ciągle rodzą się niesamowite wina.
(3+) Syrah Rose 2010, 12.5%
Lekkie nasycenie łososiowym kolorem. Aromaty zwiewne, proste, delikatne. Odświeżające, lekko owocowe, wino z wyraźnie różanym rejestrem. Ma kwasowość, jest nieskomplikowane i świeże. Neutralne, pije się przyjemnie. Solidne wykonanie. Ok. 1440 HUF
(3+) Furmint 2009, 14%
Fermentowane w beczce i starzone w niej przez 10 miesięcy. Jest czysto, orzechowo i miodowo, są akcenty kwiatowe, mleczne, lekko warzywne. Zrobione nowocześnie, żywo i lekko. Jest zachowany delikatny akcent furminta. Wyważone, przejrzyste i świeże, z delikatną goryczką i akcentem alkoholu w finale. Ok. 1440 HUF
(3+) Olaszriesling 2007, 13.5%
Robione jak wyżej. Rumianek, wanilia, banan, beza, biszkopt. Wino w świeżym, ale jednak „słodkawym” wydaniu. Odrobina cytrusów, goryczki. Wino wykonane na modłę wcześniejszych. Jest czysto, niezły balans, ale brak tu nerwu, indywidualnego charakteru. Ok. 1440 HUF
(3) Juhfark 2009, 14%
Robione ta samą metodą co furmint. Kolejne czyste i nowoczesne wino. Jest mleczne, orzechowe, choć – jak wszystkie wina – bez charakterystycznego rejestru szomlońskiego. W tle beczkowa tanina i wanilia, akcent ziołowy. Tego lokalnego sznytu bardzo tu brakuje. Ok. 1440 HUF
(4-) Kreinbacher Nagy Somlo cuvee 2009, 14%
60% harslevelu, 20% furmint, 20% olaszriesling. Wanilia, biszkopt, gruszka. Są tu lepsze, bardziej gęste, owocowe klimaty. Sporo rumianku, polnych kwiatów, gruszki. Generalnie, więcej materii i jakościowego owocu. Wybrzmiewa dłużej, bardziej poważnie.
Cena: 1690 HUF
(3+) Syrah 2009, 14%
14 miesięcy we francuskiej beczce. Sporo róży, wiśni, jeżyn, malin, owoców leśnych. Ziemia, pestki, trochę klimatów grafitowych. Chłodne, nieco zbyt zdominowane przez beczkę. Ma strukturę, kwasowość, nieco palący alkohol. Przyzwoicie, ale bez wielkich dzwonów. Za drogo jak na tę jakość. Cena 6280 HUF
BOGDAN BIRTÓK
tel: +36 30/350-89-23
e-mail: somlotradekft@t-online.hu
Powierzchnia upraw: 17 ha
Uprawiane odmiany: juhfark (odmiana najważniejsza w produkcji), furmint, hárslevelű, rizling italico, traminer
Lokalizacje winnic: Szent Ilona, Szent Márton, Kükép
Zwiedzanie, degustacja: tak
Sprzedaż: tak
Nocleg: tak
Bogdan Birtók to już piąta generacja rodziny, która robi w Somló wino. Dziś dysponują 17. hektarami. W ostatnich latach sporo inwestują, rozbudowują posiadłość ulokowaną po południowo-zachodniej stronie góry. Plusem jest, że pracują też nad bazą noclegową (w tej chwili apartamenty dla 10 osób). Miejsce akuratne do turystycznych odwiedzin, otwarte na przybyszów złaknionych degustacji, grilla, etc. Winiarnia jest przygotowana na przyjecie około 20-osobowych grup (taras, sala degustacyjna).
W winnicach Birtóka najważniejszą odmianą jest juhfark (mają go 12 ha), najlepsze jest tu jego mocarne wydanie z 2009 roku. Eksperymentalnie uprawia się sargamuskotaly. Styl win prosty, staromodny, lekko nieokrzesany, w niewyszukanej manierze.
(3-) Somlai 2009, 12%
Kupaż olaszriesling/furmint (to dawne klasyczne szomlońskie typowe zestawienie, naturalna „mieszanka”, bo w wielu winnicach obydwie odmiany rosły wymieszane w rzędach. Wykonane poprawnie. W aromatach kiszona kapusta, proszek do prania. Kwasowe, proste, jabłkowe, jest sucha trawa, gruszka i dziwna nuta mydła „biały jeleń”.
(3-) Harslevelu 2009
Jabłko, przejrzały żółty agrest, papierówka. Wino z utlenieniem, lekka kwasowością. Zioła i suszone morele w finiszu.
(3+) Juhfark 2009, 14.5%
To główna odmiana w tej winiarni. Ciemniejszy kolor. Czystsze, ciekawsze, bardziej owocowe, lekko wulkaniczne. Skoncentrowane. W aromatach i smakach przejrzały melon, trochę nuty żywicznej i alkoholowej. Zachowuje dość dobrze odmianowy charakter. Ogryzek, pestki, alkohol i trochę ziół w finale. Krótkie. Cena: 1500 HUF
(3) Primavera 2010, 12%
Rizling/silvaner. Młode wino, produkowane metoda redukcyjną. W kieliszku dość czysto lekko i świeżo. Na swój sposób niezobowiązujące wino, przyjemne dla zwolenników lekkiego prostego, gładkiego, „bezproblemowego” stylu. Wygładzone (10 g resztkowego cukru), w finale lekko cytrynowo-jabłkowe.
(3) Tramini 2009
Proste, lekko słodkie wino. Jest jabłko, winogronowy sok, trochę orzecha, gruszki. Łatwe w piciu wino, wykonane na ogładzoną popularną modłę. Bardzo przystępne, nieskomplikowane.
Tekst i zdjęcia: Mariusz Kapczyński
Zobacz pozostałe profile producentów: I część, II część, III część
Punktacja:
(6) – wybitnie, prawdziwe arcydzieło
(5) – bardzo dobre, wino z dużą klasą
(4) – dobre, interesujące
(3) – całkiem niezłe, przyzwoite
(2) – słabe
(1) – omijać z daleka, wino z wyraźnymi wadami
(- lub +) oznacza odjęcie/dodanie nieznacznych „półpunktów”
